Lokaal verknopen

27 december 2020
tekst en foto: Ronald Camstra

In de jaren ’90 trok ik veel door Europa. Thuis resulteerde dat in een groeiend aantal jampotjes met muntjes: Peseta’s, Lires, Marken, Zloty’s, Drachmen, Franken. Leuk als nostalgisch aandenken, maar echt handig was het natuurlijk niet. Ik vond het daarom een vooruitgang toen kort na de eeuwwisseling de euro kwam. Dat was pas handig: in alle landen betalen met hetzelfde geld. Ik voel me vaak ook meer Europeaan en wereldburger dan specifiek Nederlander, dus de komst van één munt paste voor mijn gevoel goed in de vooruitgang en verbroedering.

In die tijd had ik nooit gedacht dat ik anno 2020 zou betalen met een lokale Zeister munt. Is dat niet een stap terug naar af? We willen toch niet terug naar de jampotjes, de wisselkoersen, het omrekenen? Nee, zeker niet. Maar ik ben in de loop der jaren wel anders gaan denken over geld. Je geld zit niet in een jampotje, het staat op de bank. Maar wat doet een bank eigenlijk met jouw geld? Ze financieren daar allerlei bedrijven mee waar je misschien helemaal niet achter staat. Wapenhandel, olieboringen, kinderarbeid? Niet van mijn geld! Ik stapte over van een reguliere bank naar de Triodosbank. Dat helpt, een beetje. Maar als je ergens iets koopt, weet je nog niet wat ze met jouw geld gaan doen.

Een andere keerzijde van de globalisering is het online bestellen. Producten waar we decennia voor naar de V&D gingen, waren nu ineens met een paar muisklikken en voor een paar euro goedkoper te bestellen in China. Het online bestellen nam een grote vlucht, en de V&D ging failliet. Je ziet daar in Zeist de sporen van: leegstand op Belcour, leegstand in de Slotlaan, ondernemers die het moeilijk hebben. Busjes van pakjesbezorgers rijden af en aan. Straks is er in Zeist geen winkel meer over. Ik wil dat niet. Ik wil op m’n fietsje naar de (liefst autovrije) Slotlaan rijden en daar iets kopen bij een lokale winkelier, iemand die ik ken.

De coronacrisis kwam daar nog overheen. Lokale ondernemers hebben het moeilijker dan ooit, terwijl de pakjesdiensten het juist superdruk hebben. Gelukkig reageerde de samenleving snel, er schoten allerlei initiatieven uit de grond onder de noemen “koop lokaal”. Steeds meer mensen willen hun lokale winkeliers helpen, ook hier in Zeist. En niet de anonieme buitenlandse aandeelhouders van Bol.com of AliExpress.  

Hoe help je je lokale ondernemer nou het best? Daar komt de lokale munt om de hoek kijken. In Zeist hebben we sinds kort de Zeister Knoop. Eén Knoop is gewoon één euro, en het werkt heel simpel met een app. Maar het grote voordeel van de Knoop is, dat je zeker weet dat elke Knoop die je in Zeist uitgeeft, ook in Zeist blijft. Met één besteding help je daarmee méérdere lokale ondernemers. Een ‘multiplier’ noemen ze dat, of in goed Nederlands: geld moet rollen. Koop je een boek bij Kramer & van Doorn met Zeister Knopen, dan kopen zij daar weer hun koffie van bij Simon Levelt aan de overkant van de Slotlaan. Of hun gebak bij Bakker Albert. Er zijn al tientallen ondernemers aangesloten bij de Zeister Knoop, en hun aantal groeit snel. Zie Deelnemers – Zeister Knoop. Door deze keten helpen de ondernemers ook elkaar, en levert elke Knoop dus méér omzet op dan een euro, die vroeg of laat op een spaarrekening geparkeerd komt te staan.

Ik wil mijn geld ook lokaal laten rollen, dus ik besloot de proef op de som te nemen. Een Knopenrekening openen ging makkelijk en helemaal digitaal, je hoeft niet langs een bank met je paspoort en je hebt ook geen tokens of readers nodig. Bij Kramer & van Doorn, die nu weer verplicht dicht zijn en wel wat extra steun kunnen gebruiken, bestelde ik drie boeken voor de kerst. Per mail kreeg ik het totaalbedrag door, wat ik in Knopen overmaakte. De volgende middag stond het tasje met de boeken al op de stoep, gebracht door één van de eigen medewerkers van Kramer & van Doorn, op de fiets.

Het voelde goed, deze eerste Knopenaankoop. Niet alleen help je de lokale ondernemers zo het beste, want je weet dat je Knoop weer door gaat rollen. Maar ook is het lokale beter voor het milieu, omdat er geen busje half Nederland voor door heeft hoeven rijden. Dit smaakt naar meer. Zodra de lockdown over is, gaan we met knopen uit eten. Wordt het Lokaal Victoria, of de Azijnmakerij? We hebben nog tot 19 januari om daar over na te denken.

Het zou goed zijn als jij ook mee ging doen. Want daarin zit een tweede multiplier-effect: een lokale munt werkt beter naarmate er meer deelnemers zijn. Met meer deelnemers zullen zich ook steeds meer ondernemers aansluiten, omdat er meer omzet valt te halen. Arnout van Dijk schreef daar al eerder een column over.

Anderzijds moeten ondernemers hun Knopen ook weer ergens heen kunnen laten rollen. De inkoop van de boeken zelf kan Kramer & van Doorn natuurlijk niet in Knopen betalen, hooguit bij een incidentele Zeister auteur. Het zou daarom goed zijn als ondernemers ook hun gemeentelijke lasten in Knopen zouden kunnen betalen: de precario, de OZB, de reclamebelasting. Ik heb hiervoor in de gemeenteraad aandacht gevraagd, en burgemeester Janssen heeft toegezegd dat het College met een plan komt om de Zeister Knoop beter te faciliteren. Ook Vincent van Voorden (CDA) maakt zich sterk voor de Zeister Knoop en stelde bijvoorbeeld voor om vrijwilligersvergoedingen voortaan in Knopen uit te keren, zodat die zeker in Zeist zelf besteed worden. De CDA/GroenLinks-motie haalde dankzij steun van lokale partijen een meerderheid.

Kortom: de Knoop is geboren en groeit snel. Wil jij ook de lokale Zeister ondernemers extra steunen door in lokale Zeister munt te betalen? Kijk hier hoe je je aanmeldt.

	Volgende column: Aanhaken in tijden van Corona
	Ook over Knopen: Ik tel mijn Knopen, mijn Zeister Knopen