Arnoldus Stramrood: trouw tot in de dood

21 juli 2024
tekst: Maarten Bos; foto boven verscheen eerder in de Nieuwe Zeister Courant (9 oktober 1968), foto’s onder: Maarten Bos

In de Zeister verzetswijk bestaat een Arnoldus Stramroodlaan. Achter die naam gaat de Zeister verzetsstrijder Arnoldus (Arie) Stramrood schuil die in 1944 op 25-jarige leeftijd door de Duitse bezetter werd geëxecuteerd. Ik had een gesprek over hem met zijn neef en biograaf Ar Stramrood (78) uit Bilthoven.

Ar vertelde mij dat Arie was gepakt bij een gewaagde overval op de Amsterdamse Weteringschans. Het doel was gevangenen daar te bevrijden. Arie had bij die gelegenheid kunnen ontkomen, ware het niet dat hij ervoor koos bij zijn gewonde kameraad Willem F. (Frits) Smit te blijven. De twee werden gearresteerd en korte tijd later in Overveen ter dood gebracht. Arie was trouw tot in de dood...

In de illegaliteit, zo legde Ar uit, kende men Arie (bovenste foto links) en Frits (bovenste foto rechts) als twee onverschrokken, onafscheidelijke vrienden. De mannen waren beide afkomstig uit Zeist. Hun werk voor het verzet redde velen het leven. Zij pleegden tal van overvallen. Zij zorgden voor wapens voor hun kameraden en organiseerden onderkomens voor Joodse onderduikers. 

De overval op het Huis van Bewaring aan de Weteringschans leek aanvankelijk onmogelijk. Maar een SS’er, Jan Bogaard, bood zijn diensten aan. Hij zou deuren openen in de gevangenis en de overvallers helpen. Bogaard wendde voor van standpunt te zijn veranderd en vertelde grote angst te hebben voor een eventueel vertrek naar het Oostfront. Hij voerde een reeks gesprekken met de groep verzetsstrijders van Johannes Post waar Arie en Frits nu ook toe behoorden. Geleidelijk aan kregen de verzetsmensen vertrouwen in de SS’er.

De overval op de Weteringschans werd uiteindelijk in de nacht van 14 op 15 juli 1944 ondernomen. Dat is dezer dagen 80 jaar geleden. Eenmaal in het Huis van Bewaring bleek dat Bogaard de groep had verraden. De overvallers werden opgewacht door gewapende Duitsers. Maar de Nederlanders verzetten zich. Ze gingen een vuurgevecht aan en allen leken over de hoge muren van het gebouw te ontkomen. Niet iedereen: Frits was geraakt en hem lukte het niet weg te komen. Toen Arie dat bemerkte liet hij zich terugzakken van de muur waartegen hij was opgeklauterd en werd hij, na een vuurgevecht, gepakt. Frits en Arie ontkwamen niet, 10 anderen wel.

Frits en Arie werden ter dood gebracht en Arnoldus Stramrood moest zijn trouw aan zijn Zeister kameraad met de dood bekopen. Arie overleed zoals gezegd in 1944. In 1945 werd neef Ar Stramrood geboren. Hij werd vernoemd naar zijn oom Arie. De moedige Zeistenaar leeft dus voort in zijn neef.

De neef, mijn gesprekspartner, publiceerde na zijn pensioen een biografie van zijn onverschrokken oom. Ik sprak Ar Stramrood enkele keren. Na zijn pensionering heeft de Bilthovenaar zich gewaagd aan geschiedsschrijving. Hij heeft zich daarbij niet beperkt tot alleen een levensbeschrijving van Arnoldus Stramrood. Ar ontpopte zich als een verwoed en getalenteerd archiefonderzoeker. Hij heeft op basis van dat onderzoek vrij recent nog twee boeken gepubliceerd over de (middeleeuwse) geschiedenis van Zeist. Hij betrad daarmee een veel minder ontgonnen terrein dan de geschiedenis van de bezetting.  Zijn boeken over de vroege historie van ons dorp zijn bepaald baanbrekend omdat daar, ik vermeldde het reeds, nog relatief weinig onderzoek naar is gedaan. Het Zeistermagazine heeft eerder aandacht besteed aan het historisch werk van Ar. 

In de Zeister verzetswijk is trouwens ook een Willem F. Smitlaan (en een Johannes Postlaan).

Arie woonde vanaf 1934 met zijn ouders op de Utrechtseweg 29A. Frits woonde vanaf 1936 met zijn ouders aan de De Wetlaan 60. Op beide plekken liggen gedenksteentjes.

In het najaar verschijnt er weer een nieuw boek van neef Ar. Dit boek gaat over de rijke geschiedenis van de Zeisterse atletiekvereniging FIT, in 1941 opgericht door de vader van Ar, die er daarna 36 jaar voorzitter en trainer was. Misschien tegen die tijd weer een leuk onderwerp voor een artikeltje.