Zeist dupe van zorgfraude

24 april 2020
tekst: Ans Pereboom; foto: Pixabay

Jarenlang konden zorgaanbieders in Zeist geld innen zonder deugdelijke financiële controle door de gemeente. Dat blijkt uit vragen die ik namens de gemeenteraadsfractie van GroenLinks stelde aan het College van Burgemeester en Wethouders. De gemeente heeft een deel van het geld teruggehaald, maar een groot deel is niet meer terug te vorderen. Probleem is namelijk dat de gemeente aan de voorkant geen heldere afspraken en toetsingscriteria heeft vastgelegd. Hoeveel inwoners gedupeerd zijn door niet geleverde zorg is niet bekend.

Het financiële toezicht op zorgaanbieders in Zeist was jarenlang ronduit gebrekkig. Terwijl de GGD en IGJ toezien op de kwaliteit van de zorg (WMO en Jeugd), moet de gemeente toezien op het doelmatig gebruik van de middelen. Maar zij heeft dit jarenlang veronachtzaamd. Zeist heeft met andere woorden verzuimd de besteding van de zorggelden op rechtmatigheid te toetsen. Daardoor kon het gebeuren dat aanbieders ongestoord geld konden innen zonder dat zij gecontroleerd werden of zij daadwerkelijk de zorg boden waarvoor ze een overeenkomst hadden gesloten. Wakker geworden door verontrustende signalen uit het land over miljoenenfraude in de zorg heeft Zeist vanaf maart 2019 twee toezichthouders aangesteld voor het preventief aanpakken van fraude en het doen van onderzoek van fraude na het ontvangen van signalen.

Uit onderzoek van de journalisten van Follow the Money, Pointer en Reporter Radio blijkt, dat ook in Zeist zorgaanbieders gecontracteerd zijn, waarbij zorggelden aan de strijkstok zijn blijven hangen. Ik heb daarop vragen gesteld aan de gemeente Zeist.

Bij fraude kun je denken aan zorg die niet geleverd is, terwijl de gemeente daar wel voor heeft betaald. Een andere vorm van fraude is, wanneer bestuurders zichzelf hoge winsten (meer dan 10%) uitkeren, vaak naast een hoog salaris. In een vrije marktwerking is het niet verboden dat marktpartijen winst maken, alleen loopt het bij sommige zorgaanbieders uit de hand. Ik heb hierover aan de bel getrokken en eind vorig jaar vragen gesteld aan het college. Want geld in de zorg komt uit publieke middelen en dat geld hoort wat mij betreft naar zorg te gaan en niet in de zakken van de directeuren te verdwijnen. Ik heb bij de gemeente nagevraagd wat volgens de gemeente een redelijk percentage is en of de gemeente zorgaanbieders aan een maximum gaat houden. De gemeente is dit echter niet van plan, omdat zij denkt dat dit niet te regelen is. Ze reageert: “In de zorg is een winstmarge rond de 3% (tot 5%) niet ongebruikelijk. Pointer houdt een winstmarge aan van 10%. Eisen stellen in de nieuwe inkoopronde aan maximale winst kan mogelijk niet. Wat wel kan is afspraken maken over vermogensopbouw; wat voor reserve is nodig en waar gaat de zorgaanbieder die aan besteden? Ook zou je kunnen afspreken dat winsten terugvloeien naar de zorg.” Aldus het antwoord van de gemeente op mijn vragen.

We constateren dat de gemeente het belang van goede afspraken vóóraf met - en - goed toezicht op - zorgaanbieders inziet en zij nu wel werk maakt van de aanpak van fraude. Dat hiermee flinke bedragen gemoeid zijn blijkt uit een brief die het College van B&W recent aan de raad gestuurd heeft.

“De toezichthouders hebben 25 (mogelijke) fraudesignalen opgepakt waarbij het gaat om minimaal € 91.146 en maximaal € 187.146 aan (mogelijke) fraude. Er is € 44.316 teruggevorderd. Voor € 46.830 aan PGB-fraude moet nog blijken of dit geld al dan niet teruggevorderd kan worden (totaal dus € 91.146). Het restant € 96.000 betreft kosten voor gedeclareerde WMO-begeleiding waarbij het de vraag is of die begeleiding wel (volledig) geleverd is. Of terugvordering in alle gevallen mogelijk is, zal dus uit nader onderzoek nog moeten blijken.”

Er is voor bijna 45 duizend euro teruggevorderd, omdat die zorg niet geleverd is! Er is een nog groter bedrag aan PGB-fraude geconstateerd waarvan het maar de vraag is of het teruggevorderd kan worden. Een bedrag van bijna een ton (!) is mogelijk niet geleverd aan begeleiding. Zorgelijk is dat de toezichthouders zich alleen op zorgaanbieders WMO gericht hebben en (nog) niet op zorgaanbieders Jeugd. Die zijn niet meegenomen in de cijfers.

Fraude door zorgaanbieders als zij de zorg waarvoor ze betaald worden niet leveren is uiteraard ontoelaatbaar, maar het is ook moreel laakbaar gedrag. Want degene die zorg nodig heeft, krijgt die niet of onvoldoende. Juist de mensen die kwetsbaar zijn lopen hierbij het grootste risico, aangezien zij zich niet kunnen verweren. Mogelijk is er ook in Zeist jarenlang door de gemeente betaald voor zorg die niet geleverd is aan kwetsbare inwoners en hebben zij niet altijd de zorg of begeleiding gekregen die ze nodig hebben. Ik vind dat zeer zorgelijk en belangrijk is de vraag hoe de gemeente er in de toekomst voor gaat zorgen dat zorgaanbieders zich wel aan de gemaakte afspraken houden? Ook daar heb ik vragen over gesteld. De gemeente gaat bij de nieuwe aanbestedingsronde voor de inkoop van zorg vóóraf controleren en afspraken maken over de kwaliteit. De gemeente gaat werken volgens het Twents Barrièremodel. Dit model met strengere eisen past de gemeente Almelo toe, nadat deze gemeente harde lessen geleerd had. Vóóraf moeten zorgaanbieders akkoord gaan met regels, zodat de gemeente bij verzuim concrete sancties kan nemen. Zo wil zij de rotte appels buiten de deur houden. Ik blijf dit dossier nauwlettend volgen.

Ans Pereboom is gemeenteraadslid voor GroenLinks in Zeist

Volgende bijdrage: Lotenverkoop De Zonnebloem Zeist