De waarde van vragen stellen in tijden van de coronacrisis

5 april 2020
tekst: Henny Fokkema; Foto: Pixabay

DAN –

Wanneer alle rijmen zijn gaan roesten
als geen regels meer scharnieren
vorm als een karkas staat te kieren
woorden bij wijze van spreken hoesten,

het gedaan is met waar het om gedaan was:
ons de indruk geven dat ons leven
op zijn plaats valt, dat het heel is, even
in het inzicht dat alle zin waan is

-dan.

Huub Beurskens

In deze onzekere tijden, waarin “woorden bij wijze van spreken hoesten”, kopt de krant: "president Trump is om en verruilt het belang van de economie voor het redden van mensenlevens".

De krantenkop illustreert dat over de terugloop van de economie met dezelfde ernst gedacht wordt als over het redden van mensenlevens. Beide zijn blijkbaar inwisselbaar. Zo wordt de teruggang van de vrije markt economie als ramp min of meer gelijk gesteld met het verlies aan mensenlevens en het menselijk leed dat het coronavirus met zich meebrengt. Er gaan zelfs stemmen op om het verlies aan mensenlevens te accepteren om deze economie weer draaiende te krijgen.

Onze regering stelt heel veel geld beschikbaar om ziekenhuizen te faciliteren en bedrijven en ondernemers voor een faillissement te behoeden, dit laatste met het doel te voorkomen dat veel mensen werkloos worden en de vrije markt economie niet meer te herstellen is. Hierbij moet opgemerkt worden dat dit vele, vele geld in gezamenlijkheid is opgebracht door de ‘gewone’ belastingbetaler, van wie de meesten individueel geen groot inkomen hebben, en die na de economische crisis van 2008 er alleen maar op achteruit is gegaan (nauwelijks loonsverhogingen en uitruil van een hoger BTW-tarief tegen een lager toptarief voor de inkomstenbelasting).

Het nu rondspokende virus doet niet aan politiek, bedrijft geen economie, maakt geen onderscheid tussen rijk en arm en heeft geen visie. Het virus komt van buitenaf op ons af. De inrichting van de samenleving en de omgang met de crisis is iets van ons mensen. In de recent genomen beleidsbeslissingen met inzet van staatsingrijpen mis ik een waardevolle coherentie waar vanuit een heldere visie en bezielend leiderschap de noodzakelijke veranderingen in beweging worden gezet. Kijkend naar de hedendaagse praktijk in de crisis valt direct op dat de bewoner met een groot huis en een tuin zich tijdens de coronacrisis gemakkelijker aan de gewenste quarantaine kan houden dan een gezin met drie kinderen, 10 hoog, in de L-flat in Zeist. Waarom moet al het gezamenlijke belastinggeld nu door de staat worden ingezet met het risico dat na de crisis ‘de kleine man/vrouw’ onder invloed van de neoliberale politiek en ter wille van de vrije markt economie de broekriem moeten aanhalen?

Wat is er  moreel op tegen om via staatsingrijpen van topbestuurders van instellingen en bedrijven te eisen dat ze een deel van hun salaris en winsten inleveren? Waarom blijven medisch specialisten , die met het belastinggeld van de gewone man langdurig zijn opgeleid ook in deze noodtoestand 5x zoveel verdienen als een MBO-verpleegkundige en 9x zoveel als een schoonmaker?

Samengevat: de berichten in de media en de ingrijpende maatregelen van de regering wekken de indruk dat zelfs in tijden van en na de coronacrisis het neoliberale gedachtengoed en de vrije-markt-economie coûte que coûte in stand moeten worden gehouden, al is het met behulp van staatsingrijpen. Was het instrument van staatsingrijpen ooit niet door de sociaal democraten ontwikkeld om te komen tot een meer egalitaire samenleving? Mij lijkt “dat het gedaan is, waar het om gedaan is” en dat we links of rechts moeten loslaten en met elkaar “de karkassen” moeten omvormen voor een nieuw “DAN”. 

Volgende column: De kunst van tranen