Kanaries

21 januari 2024
tekst: Henny Fokkema; foto: Cesar Augusto Ramirez Vallejo via Pixabay
 

Kooitje

mooi is een kooitje
met een kanarie erin

heel mooi ook een kooitje
met een parkiet erin

met een merel erin, een kolibrie erin,
een slavink erin, een bos wortelen erin,
blokjes marmer erin, een glas water erin

maar het mooiste is eigenlijk
een kooitje met niets erin

Cees Buddingh
 

Vrijdag 12 januari was er in een koude Pieterskerk in Utrecht een hartverwarmende voorstelling van de Stichting Utrechts Requiem. Mijn eerste associatie bij een Requiem is een mis, zoals die in de katholieke kerk wordt opgedragen aan een overledene. Associaties met een “mis” blijken helemaal “mis”, want deze voorstelling wordt uitgevoerd door springlevende mensen. Levende mensen die hun verhaal vertellen, een verhaal vol leven en moed. Ellen Blom, de in Zeist woonachtige regisseur, heeft het initiatief genomen voor deze muzikale voorstelling waarin de verhalen van mensen centraal staan.

Onder de titel ‘Kanaries’ vertellen zes verschillende hoofdpersonen met uiteenlopende achtergronden en leeftijden over hun geschiedenis. Deze verhalen zijn op muziek gezet door diverse componisten. De eveneens uit Zeist afkomstige Herman van Tongerloo zette de verhalen van de hoofdpersonages om in gedichten/liedteksten. Het resultaat is een meer dan ontroerende muzikale voorstelling, waarin professioneel opgeleide zangers de te vaak ongehoorde stem van levensechte mensen zeer kunstzinnig en met empathie vertolken.

De titel ‘Kanaries’ is ontleend aan het lot dat kanaries in de kolenmijn overkwam. Ze vielen als eerste om wanneer zich ondergronds gas verspreidde. Bij het zien van de kanaries die niet meer konden zingen en dood neervielen, wisten de mijnwerkers dat ze in actie moesten komen om in leven te kunnen blijven.   

Al luisterend naar de afwisselende verhalen, de mooie muziek en de indringende teksten glipte bij mij de gedachte binnen dat verhalen vertellen zoveel meer functies heeft dan het ernaar luisteren alleen. Door de vertelling en het luisteren wordt mijn verbeeldingskracht geprikkeld, probeer ik me in te leven wat voor de ander mogelijk lastig is of lastig is geweest, hoor ik waarnaar de ander verlangt, neem ik waar wat de ander hoopt en wat voor hem in het verschiet ligt. Verbeeld ik me dat ik een mijnwerker ben, en wanneer ik bovenkom kijk ik enigszins anders naar de wereld om me heen, want dat hebben deze kanaries me aangereikt.

Op de terugweg naar huis mijmeren mijn man en ik over de rijkdom aan kunstenaars in Zeist. Bijvoorbeeld Ellen Blom, een begenadigd filmer en regisseur, die ooit op de Utrechtse filmdagen een Gouden Kalf won. Wat zou het mooi zijn als zij ook in Zeist levensverhalen op muziek zou regisseren waarin de ongehoorde stemmen uit Zeist de andere Zeistenaren uit de kolenmijn zouden doen trillen. In Zeist kunnen luisteren naar de waardevolle zang van andere kanaries. Kijken en luisteren naar kanaries die bovengronds en buiten hun kooi zingen over weemoed, over pijn en met hartenlust over het leven en wat je daarin tegenkomt.

De kanaries zeggen mij ook iets over hoe we in onze samenleving met elkaar omgaan. Vaak zijn we als maatschappij verantwoordelijk voor hun omvallen. Ik ben op een andere manier naar hen gaan kijken. Waarom niet, ook Zeister kanaries met elk een eigen lied?