Een tuintje boven je buik

6 augustus 2020

6 augustus 2020
tekst: Kirsten Vonk; foto: Pixabay

Vaste prik op zaterdag is een bezoek aan het koffiehuis; de koffieochtend bij mijn moeder waar familie bijeenkomt om de week door te nemen. Eén van die familieleden is 4 jaar geleden overleden en ik besloot haar na het koffiehuis op te zoeken. Ze ligt op de begraafplaats in Zeist. Telkens als ik de begraafplaats oploop voel ik me direct anders. Het is net zoals je op een feestje aankomt waar je meteen aanvoelt hoe de sfeer is. Alleen hier is het geen feestje. Hier heerst een bijna serene stilte waardoor ik me een soort van nederig, respectvol maar ook wel verdrietig voel.

Bij het graf van mijn tante aangekomen springen gelijk de tranen in mijn ogen. Maar aan de andere kant moest ik door m’n tranen heen ook een beetje gniffelen. Een ander familielid, dat vlak naast haar ligt, had het altijd over een tuintje boven je buik als iemand dood was. En het tuintje van mijn tante was nogal slordig. Zo was mijn tante niet.

Ik geniet van de stilte op de begraafplaats. Alleen de vogels laten van zich horen. Ik besluit nog wat verder te lopen en raak onder de indruk van de grafstenen. Stenen die zijn verzakt omdat ze er al bijna 100 jaar staan, stenen die je niet kunt zien omdat een lief bedoeld plantje is uitgegroeid tot een enorme struik maar ook stenen van heel jonge mensen. Een jonge vader met de handen van zijn kinderen op de steen. Slik. Of een ‘boze’ steen waarop staat dat haar onrecht is aangedaan. Maar ook wordt rekening gehouden met hobby’s van overledenen. Zo liggen er golfballen op een graf of is er een bekerhouder in het graf geïntegreerd met daarin een flesje bier.

Bij sommige graven staat een bordje met het verzoek contact op te nemen met de administratie van de begraafplaats. Dat is veelal bij oude graven. Het wordt dan meteen druk in mijn hoofd; zijn de grafrechten verlopen, moet er betaald worden, zijn er nog wel nabestaanden en als die er zijn hebben ze dan nog wel zin om energie in het graf te steken? Als niemand zich meer bekommert om een graf, dan wordt een graf waarschijnlijk opgeheven. Dan komt zelfs aan de dood een eind.

Op een bankje zat een vrouw enorm te snikken. Wat te doen? Ik liep langs haar heen maar iets in mij zorgde ervoor dat ik niet verder kon lopen. Voordat ik het wist stond ik naast haar. Gelukkig kwamen de woorden vanzelf; ‘kun je wat troost gebruiken of wil je liever alleen zijn?’.
Een mooie, wat oudere vrouw keek me met waterige ogen aan en zei dat ze toch niet getroost kon worden. Dat is wat anders dan alleen willen zijn dus besloot ik haar te vragen voor wie ze hier was. Ze wees nonchalant naar een graf en zei ‘voor hem’. Het graf had nog geen tuintje maar wel een heuveltje zand. Dat betekent dat ie er nog niet zo lang lag. ‘Hij heeft 2 maanden geleden zelfmoord gepleegd terwijl ik in het ziekenhuis lag’. Een hartverscheurend verhaal volgde.

Ik voelde me de presentator van het EO-programma ‘Ik mis je’, die rouwende nabestaanden bij een graf een bakkie troost aanbiedt. Ik had geen thermoskan met koffie maar ik hoefde ook nauwelijks iets te doen. Alleen er te zijn en te luisteren. Zij vertelde en vertelde. Ze hoefde niet getroost te worden maar wilde wel haar verhaal delen. En later bedacht ik me dat dat ook een vorm van troost is. Ik kon geen arm om haar heen slaan maar ik kon wel een luisterend oor bieden.

Ze vertelde over haar kleinkinderen en ik zag haar ineens gaan stralen. Ze besloot niet alleen te kijken naar wat er niet meer is, maar haar blik te verruimen naar hetgeen er wel is; haar familie.
Dat vond ik een erg liefdevolle en krachtige gedachte. ‘Ik laat je nog even alleen’, zei ik maar ze was er klaar mee. Met opgeheven hoofd liepen we samen de begraafplaats af en namen afscheid op de parkeerplaats. Zij voelde zich waarschijnlijk gehoord en ik voelde alsof ik voor iemand een verschilletje heb kunnen maken.

Ik bedacht me op de weg naar huis dat op een begraafplaats iedereen gelijk is. Het maakt niet uit hoe rijk of arm je bent, hoe je er uit ziet, wat je politieke voorkeur is of dat je voor of tegen de corona-regels bent. Hier vindt misschien wel het echte leven plaats; liefdevolle aandacht voor zowel de dood als voor het leven.