Nieuwjaarstoespraak 2019

7 januari 2019
tekst: Koos Janssen, foto: Mel Boas

Dames en heren, we wonen allemaal in Bubbelonië. Een wereld waarin we in onze eigen bubbels leven! In onze eigen comfortabele wereld. Waar we het liefst gelijkgestemden tegenkomen. Waar we onze eigen meningen steeds opnieuw bevestigd willen zien. Totdat er nog maar één waarheid is: onze eigen waarheid.

In Bubbelonië stikt het van de bubbels: gele bubbels, rode bubbels, blauwe bubbels, groene bubbels. Welke kleur heeft uw bubbel? Actueel gezegd: Welke kleur heeft uw hesje?

Best een lastige vraag. Want hoe langer we in onze eigen bubbel leven, hoe minder goed we zien dát we in een bubbel leven. En in wélke bubbel. Zo leven we steeds meer in gescheiden werelden. We leven een bubbel-leven. In plaats van een leven waarin we ook mensen ontmoeten die anders naar de wereld kijken. Die er heel andere ideeën op nahouden. Die ons kunnen verrijken. En als we buiten onze bubbel willen kijken, is dat nog best lastig. Want de algoritmen van het internet houden ons nauwlettend in de gaten.

• Hebt u online een cadeau voor uw kleinkind uitgezocht? Vanaf nu leidt internet u naar aanbiedingen voor kekke rollators, 60+-datingservices tegen eenzaamheid en beoordelingslijstjes voor verzorgingshuizen.
• Zocht u informatie over zonnepanelen? Vanaf nu wordt u voorgesorteerd op websites die u vertellen, welke argumenten u het beste kunt gebruiken, mocht u een klimaatontkenner tegenkomen.
• Twijfelt u of u uw kind wel of niet moet laten in-enten? Én hebt u eerder gezocht naar informatie over zonnepanelen? Dan concludeert uw zoekmachine al dat u vóór vaccinatie bent. Nog voordat u het zélf weet.

De vraag waarmee u uw zoektocht begint, beïnvloedt het antwoord dat u krijgt. Én zelfs het antwoord op vragen die U nog niet eens bedacht hebt.

Dat lijkt gemakkelijk…
Dat lijkt comfortabel…
Maar …. het is héél beperkend
Het beperkt uiteindelijk onze vrijheid.
Uiteindelijk worden we steeds een beetje minder wie we écht zijn:

• Mensen die óók kunnen twijfelen.
• Mensen die óók wispelturig kunnen zijn.
• Mensen die soms een beetje braaf zijn.
• En dan juist weer rebels.

Als we die veelzijdige kant van ons mens-zijn zelf uit het oog verliezen, en alleen nog maar in onze eigen bubbels leven, drijven we uit elkaar. We worden er geen leukere mensen van. We worden er geen betere samenleving van.

Ik las het boek “De fatale staat” van Paul Frissen, hoogleraar bestuurskunde in Tilburg. Het gaat over de vraag hoe we kunnen omgaan met ingewikkelde vraagstukken in onze samenleving.

• Je kunt met elkaar denken: we gaan er iets aan doen. We bedenken de best denkbare oplossing en gaan aan de slag. Zo zetten we de wereld naar onze hand. Dit is de bubbel van het maakbaarheidsdenken. Maar zo werkt het niet. Daarvoor zijn de vraagstukken te ingewikkeld. De wereld is niet maakbaar.
• Je kunt een vraagstuk ook proberen op te lossen door een vijand te zoeken die in de eigen gedachtengang het probleem heeft veroorzaakt. Maar zo werkt het ook niet. Het denken in vijandsdenken lost géén maatschappelijk vraagstuk op. Maar maakt ze juist groter.
• Frisse wijst in zijn boek op nog een derde weg: accepteren dat de wereld is zoals hij is. Met al zijn tekortkomingen en onvolkomenheden. Niet om ons daarbij neer te leggen, maar door er aan te werken en tegelijkerktijd te accepteren dat het nooit perfect zal zijn.

Als je erover nadenkt, kun je zeggen: “onze bubbels, welke kleur ze ook hebben, passen niet bij de werkelijkheid waarin we leven”.

De wereld is niet volmaakt. Hij is rommelig en rafelig. En daar moeten we het mee doen. Van daaruit kunnen we aan de slag. Trekken we soms een geel hesje aan, om te laten zien, dat we het ergens niet mee eens zijn. En soms trekken we een groen hesje aan, om onze schouders te zetten onder de oplossing van het klimaatvraagstuk. Soms trekken we misschien een rood hesje aan,  Of een regenbooghesje.  We hoeven ons niet te beperken tot één hesje. We hoeven onszelf niet te beperken tot één bubbel. Er is geen alomvattende waarheid. Er is geen eenvoudige oplossing voor ingewikkelde vraagstukken.

Wat ik vanavond wil zeggen, is: laten we onszelf bevrijden van onze beperkende bubbels. Laten we onszelf, de ruimte geven.

• De ruimte om te twijfelen …
• De ruimte om te zoeken …
• De ruimte om het soms met de een en soms met de ander eens te zijn…
• De ruimte en de vrijheid om van mening te veranderen.

Doordat we onszelf hebben verrijkt met de ideeën en gedachten van iemand uit een heel andere hoek.

Maar dat moeten we zélf doen. De algoritmen doen het niet voor ons. En het leuke is: we kunnen er vanavond al mee beginnen. Hier, op Slot Zeist. Schud vanavond eens de hand van iemand die u niet kent.
Hef het glas eens met iemand die er radicaal anders uit ziet dan u zelf.

Dames en heren, Laat 2019 bruisen en bubbelen. In het besef dat we ons niet hoeven te laten vangen in één bubbel. Laten we de moed hebben om onze bubbel te doorbreken. Zonder de angst te hebben dat de grond dan onder onze voeten weg zakt. Maar in vertrouwen dat we weer nieuwe grond vinden. Met elkaar.

Ik wens u namens het gemeentebestuur een goed 2019 toe!

VOLGENDE COLUMN: "bordjes"