1 december 2018
tekst en foto: Coen Braan
Het vraagstuk over afvalinzameling speelt al sinds mensenheugenis. Zo ook in Zeist. Dat we voor de toekomst van onze planeet hierin zorgvuldige keuzes moeten maken is evident. En dat het allemaal begint bij het zo min mogelijk produceren van afval staat ook niet ter discussie.
Maar afval was, is en zal er altijd zijn. En dan is de vraag hoe je de inzameling organiseert. Eén van de inzamelingsvormen is het ‘omgekeerd inzamelen’. Je scheidt het afval bij de bron met drie individuele containers voor papier, groen en plastic/metaal/drinkpakken (PMD). Het resterende afval verdwijnt in een centrale container.
Deze inzamelingsvorm is in mijn wijk bij wijze van proef ruim een jaar geleden door de vorige wethouder geïntroduceerd. Dat verliep zeker niet soepel en dit kwam omdat er slecht gecommuniceerd is, er geen inspraak was, er geen evaluatiecriteria waren én vooral door het opwerpen van verschillende drempels om het acceptabel voor bewoners te maken.
Het bleek bijvoorbeeld niet mogelijk om de vertrouwde kleine onopvallend grijze container te vervangen door eenzelfde exemplaar. Iedereen kreeg een nieuwe grote container voorzien van een feloranje deksel. Vooral de ouderen in de buurt begrepen niet waarom er geen klein exemplaar mogelijk was. Daarnaast hebben wij kleine tuinen en stond daar opeens een groot en opvallend gevaarte.
Daarnaast kreeg je de verplichting om bij slechts één gezamenlijke container je restafval in te zamelen. Een elektronische pas moet er voor zorgen dat je alleen daar je restafval deponeert. Maar als die container niet op je route ligt of, erger, er een andere container dichterbij staat dan heb je pech. Mij ontgaat het nut van de elektronische pas. We willen toch dat afval uit het straatbeeld verdwijnt? Dan maakt het niet uit in welke centrale container je dit deponeert.
De elektronische pas is een bron van ergernis. Drie zakken weggooien is ook drie keer je pas voor de lezer houden. Dat is nog tot daar aan toe maar als de pas defect is, moet je € 25,- betalen voor een nieuwe.
Een bedrag die overeenkomt met het aanvragen van een identiteitskaart voor een jongere tot 18 jaar. En daar zijn volgens mij meer handelingen bij nodig dan bij het verstrekken van een eenvoudig afvalpasje. Doel is toch dat iedereen afval blijft scheiden?
Mijn stelling is dat het vergroten van de keuzevrijheid, het volledig openstellen van alle gezamenlijke afvalcontainers én het weglaten van de elektronische pas (nog) meer afvalwinst oplevert.
Omgekeerd inzamelen moet je vooral aantrekkelijk maken en daarbij alle bovenstaande drempels wegnemen. In die zin was ik teleurgesteld om te lezen dat de afvalstoffenheffing voor alle inwoners van Zeist met 20% zou stijgen. Een gedifferentieerd tarief waarbij huishoudens met omgekeerd inzamelen minder afvalstoffenheffing betalen zou de roep om deze vorm alleen maar vergroten.
Het is aan het College en de Gemeenteraad van Zeist om met creatieve en vernieuwende invalshoeken een eeuwenoud bestaand vraagstuk zoals afvalinzameling te benaderen. Dit vergt het loslaten van heersende gedachtenlijnen en aannames. Ik hoop van harte dat het huidige college hiertoe in staat is.
Afvalinzameling
Het is schier onmogelijk het iedereen naar de zin te maken m.b.t. de wijze waarop ons afval wordt ingezameld. Drie forse kliko's in een kleine tuin is niet leuk en dan ook nog ergens een zak voor plastic en metaalafval. Maar we kunnen zelf wel iets doen om het ongemak te verkleinen. Papier kan rechtstreeks naar het dierenasiel gebracht worden, alwaar twee kolossale containers langs de weg staan. Zoiets kan in een straat georganiseerd worden door met een aantal buren af te spreken dat ieder op zijn beurt een keer een ritje maakt naar het asiel met het papier van de hele club.
Groenafval kan gecomposteerd worden, maar daar moet wel plaats voor zijn. Met een compostton kom je al een heel eind en die neemt niet al te veel plaats in. De hoeveelheid restafval kan wellicht verkleind worden door onze consumptie een tikje te matigen.Moeilijk, maar niet onmogelijk als we niet alles dat (een beetje) kapot is meteen weggooien maar eerst eens kijken of reparatie mogelijk is en betaalbaar natuurlijk.
Ook de gemeente kan op eenvoudige wijze een (extra) bijdrage leveren. Onlangs zijn de glascontainers weggehaald die stonden bij de kruising Slotlaan-Hogeweg en aan de Weeshuislaan vlakbij de markt. De vervangende containers staan nu op de Montaubanstraat vlakbij de Peppel. Heel veel mensen moeten nu een extra stuk lopen om hun glas kwijt te kunnen en de vraag is of ze daar allemaal toe bereid zijn, als ze het glas ook 'gewoon' in de grijze bak kunnen mikken. In ieder geval zijn twee containers van de vier definitief verdwenen. Wat ook beter kan is het ophalen van grof vuil. Tot enkele jaren geleden was er één keer in de maand gelegenheid de spullen waar je vanaf wilde op straat te zetten. Een (flink) deel daarvan werd al vóór de komst van de kraakwagen meegenomen door een hele stoet 'verzamelaars' die met busjes, aanhangers en zelfs op de fiets langs kwamen.
Verkoop en/of hergebruik was kennelijk lonend. Verbazingwekkend en tekenend voor het volslagen gebrek aan besef van de waarde van vele dingen bij veel mensen was de hoeveelheid spullen die nog in prima staat verkeerden ,maar desondanks op straat gezet werden.Zo heb ik diverse mooie lampen, stoelen, een tafeltje en een handig kastje voor in de keuken en een fiets van een destijds prestigieus merk gescoord. Men was gewoon te beroerd om ze dan tenminste even naar het kringloopcentrum te brengen. Helaas is die manier van verwerking van grof afval verdwenen. Er moet nu een afspraak gemaakt worden, waardoor nooit meer een hele afvalroute gevolgd kan worden in een wijk. Veel mensen zullen hun spullen nu zelf naar het afvalstation brengen. De schaarse keren dat ik daar kwam zag ik altijd veel nog zeer bruikbare spullen in de containers liggen, maar meenemen is verboden. Alles wordt dus aan vernietiging prijsgegeven. Herstel van de voormalige situatie zou ik zeer toejuichen.
Om zwerfvuil (blikjes, flesjes, verpakkingen e.d.)in de buurt van scholen tegen te gaan zouden de scholen erop moeten worden aangesproken dat ze er toezicht op houden dat er of niets wordt weggegooid of dat ze zelf voor opruimen moeten zorgen. Op de middelbare school die ik ooit bezocht was een heel effectief systeem ingesteld. Een leerling die betrapt werd op weggooien van een papiertje o.i.d. kreeg de verheffende taak tijdens de pauze met een papierprikker het schoolplein afvalvrij te maken. Dat werkte uiterst preventief.