Zeist: het kan verkeren

1 april 2018
Tekst: Maurits van Witsen; foto: Mel Boas

Verkeer is belangrijk
Dames, heren en andersdenkenden, om in tien minuten een blik in de verkeerstoekomst te werpen is geen sinecure. Daarom moet ik mijn visie helaas voorlezen, want uit de vrije pols zou dit wel een uurtje gaan duren, terwijl we juist altijd sneller willen. Verkeer is dan ook een zeer belangrijk communicatiemiddel in het leven van mensen, zeker voor de bewoners van Zeist. Verkeer is ook een onderwerp, waar iedereen verstand van heeft; ik dus óók gelukkig. Ik waag het er dus maar op om U schetsmatig voor te leggen, hoe de ontwikkeling zou moeten gaan en hoe het in de goede richting kan worden gestuurd.

Verkeer heeft zijn keerzijde
Want onze verworven immense mobiliteit heeft ook zo zijn keerzijde en dan kom ik toch op het onvermijdelijke, maar allesbeheersende aspect van het milieu. Het gaat immers niet goed met onze wereld en wij rijken, slechts 10 procent van de wereldbevolking, zijn goed voor de helft van de uitstoot van CO2. Het verkeer is hier schuldig aan een kwart van deze uitstoot, waarbij ik dit aandeel voor de welvarende burgers van Zeist wel mag verhogen tot een derde. Dat is heel veel en het betekent dat we ons in de toekomst minder èn op een energie-zuinigere manier zullen moeten gaan verplaatsen. Het klinkt allemaal somber en belerend, maar het is heel wat beter om ons nu wat meer te beheersen dan dat straks onze kleinkinderen sterk in hun mobiliteit zullen worden beperkt.

Het moet en het kan ook anders
Met name de nonchalante manier, waarop velen achteloos meerdere keren per jaar op het vliegtuig stappen naar verre vakantie-oorden, zal in de toekomst minder gedachteloos moeten geschieden. Echt waar, de auto’s en zelfs de vliegtuigen groeien niet tot in de hemel. Minder kàn. Bij voorbeeld door een gunstig gesitueerde woning te kiezen en door bescheidener met vakantie te gaan. En vooral ook zuiniger, door vaker de fiets, trein, bus en tram te gebruiken. Zeist, dat toch al door zijn centrale ligging omgeven wordt door zeer drukke wegen, zal zodanig moeten worden ingericht dat de verplaatsingen kort kunnen zijn en dat het over uitstekend collectief openbaar vervoer gaat beschikken. 

Intercontinentaal
Gaande van groot- naar kleinschalig zal ik de afstanden boven 500 km, het werkterrein van de luchtvaart, maar buiten beschouwing laten. Zeist zal niet Lelystad  volgen met een groot vliegveld en ik zie ook niet dat ons Bisonveld zal worden benut voor het opstijgen en dalen van privé-helikopters en drones.

Continentaal en nationaal
Voor afstanden tussen 50 en 500 km blijven we gewoon laag bij de grond op de aarde. Zeist zal een goede toegang tot de rijkswegen 12, 27 en 28 moeten blijven verzekeren en wat de trein betreft zijn het nabije Utrecht Centraal en Amersfoort knooppunten die een uitstekende toegang bieden tot het internationale- en intercity-treinverkeer. Ook de eigen stations Driebergen-Zeist en Den Dolder bieden deze toegang, maar in minder richtingen en voornamelijk per regionale trein. Een sterk punt van deze stations is dat deze over voldoende stalling- en parkeerplaatsen beschikken, maar dit moet ook in de toekomst zo blijven.

Regionaal
Op regionale schaal tussen 10 en 50 km is de verplaatsingsintensiteit veel hoger. Naast het voor de hand liggend gebruik van nu eenmaal veel ruimte en energie-gebruikende auto’s, zal hier extra moeten worden geïnvesteerd in beter openbaar vervoer. Ik zie de volgend jaar te openen Uithoftramlijn via Zeist doorgetrokken worden naar station Driebergen -bij voorkeur wel met een adequate projectleiding- en ik verwacht dat hierop minstens elke 10 minuten een sneltram zal rijden. Er bestaat eveneens een realistisch plan om de Uithof niet alleen buitenom per rail met Utrecht Centraal te verbinden, maar ook via de Utrechtse binnenstad. Voorts zullen frequente snelbuslijnen vanuit Zeist gaan rijden naar Bilthoven-Utrecht Noord, naar Amersfoort en naar Doorn en verder. De sneltrams en bussen zullen in Zeist op een tiental stations stoppen, voorzien van ruime fietsenstallingen, afhaalwinkels en horeca.

Lokaal
Op lokale schaal zullen deze stations niet alleen te voet en per fiets goed bereikbaar zijn, maar deze zullen ook aansluiting bieden op twee heel frequent bereden  ringlijnen. De ene loopt vanuit het Centrum om de West, de andere om de Oost langs alle buurten en wijkcentra, samengevoegd in de vorm van een acht. Hierop rijden minibussen bestuurd door actieve 60- tot 80-jarigen, die part time met b.v. een half salaris zich nog graag zullen willen nuttig maken. Het wegenstelsel zal zo’n krakeling goed kunnen accommoderen, het zal ook van nut zijn voor de belangrijke fiets. Om dit alles zo veilig en geruisloos te kunnen afwikkelen wordt Zeist voorzien van een rondweg, van waaruit het autoverkeer kan worden gedistribueerd naar het hierbinnen gelegen gebied. Alleen op deze ring en op enkele naar het Centrum leidende wegen, zoals de Utrechtseweg, de Boulevard, de Panweg en de Griftlaan zal met 50 km/uur mogen worden gereden. Verder geldt op alle wegen, straten en lanen consequent  een maximum snelheid van 30 km/uur.  

Stadscentrum
Het stadscentrum zal voor alle verkeerssoorten bereikbaar moeten blijven, met uitsluiting van doorgaand autoverkeer. Dit is een gevoelig onderwerp, maar het vereist dan ook een complete ringweg voor het autoverkeer, van waaruit via radiale wegen naar in segmenten verdeelde woonwijken en het stadscentrum kan worden gereden. Behoudens kort-parkeren zal het lang-parkeren in speciale garages blijven geschieden. Voor deze gebruikers, maar ook ten gerieve van andere bezoekers, zal door het Centrum een ringdienst met automatisch rijdende busjes worden ingesteld. Deze zullen overal op verzoek stoppen en dankzij een snelheid van
20 km/uur veilig kunnen verkeren. Het ligt voor de hand om het vrachtauto-verkeer op te vangen in de wijkcentra en de goederen bestemd voor het Centrum in de vorm van minicontainers over te laden op speciale mini-vrachtlorries.

Automatisering
Zojuist is het woord automatisering gevallen. Vergeet dan meteen weer het idee van de compleet zelfrijdende auto, die bij hogere snelheden nooit op voldoende veilige wijze zal kunnen opereren en die trouwens ook niets wezenlijks oplost. Wel kan partiële automatisering nuttig zijn om chauffeursfouten te corrigeren en de maximum snelheid af te dwingen. Dan kunnen de drempels mooi weer verdwijnen. Bovendien kan door automatisering het benutten van deelauto’s veel aantrekkelijker worden. Ook kan deze hulpvaardig zijn bij het parkeren in grote garages, zoals op station Driebergen Zeist, waar men zijn voertuig bij de ingang kan overdragen aan een robot. Dankzij deze ontwikkeling zal het mogelijk worden dat het aantal auto’s drastisch kan dalen door af te zien van een tweede gezinsauto en soms zelfs van de allereerste.

Kleinschalig: huis en tuin
Aldus beland ik ook automatisch op de kleinste schaal: huis en tuin. Weg met de tegels, terug het gras en de planten, want de mens wil wel reizen, maar de vogels en de bijen willen goed kunnen leven in het Groene Zeist.

De burger als verkeersdeelnemer
Maar ach U, arme burger, hoe kunt U nog de weg vinden in een dergelijk doolhof aan keuzemogelijkheden? Welnu, als automobilist beschikt U al over een Tom-Tom, maar ik beloof U: In de toekomst zal Uw iPhone ook een appje Tinge-Linge-Ling aanbieden voor het gebruik van trein-tram-taxi-fiets-bus inclusief de betaling, voorts een Woef-Woef voor het wandelen in het Zeister Bos en een speciale Kijk-Kijk voor het winkelen. Wat wilt U nog meer?