Erie Merkus zestig jaar

25 november 2021
tekst: Ingelies Vermeulen; foto: Tanja van Heesch

Erie Merkus, voorzitter van De Toets - de schildervereniging van Zeist - viert dit weekend zijn zestigste verjaardag én stopt met werken om zich te kunnen concentreren op de ‘andere leuke dingen in het leven’. Goede redenen om een avondje langs te gaan en hem te vragen naar zijn plannen en zijn visie op schilderen.

‘Ik ben benieuwd naar het nieuwe leven dat gaat beginnen. Ik ga mijn werk missen, maar er zijn nog zoveel andere dingen die ik ook leuk vind en daar wil ik nu meer tijd aan besteden: lezen, schrijven, filosofie, weer studeren misschien en natuurlijk schilderen. Ik heb met mezelf afgesproken dat ik het eerste half jaar een beetje mag freewheelen, maar ik wil niet de rest van mijn leven op de bank hangen. Het lijkt me wel een uitdaging om de motivatie helemaal uit mezelf te halen.’

Meer dan een hobby
Persoonlijk denk ik dat het Erie wel gaat lukken om zichzelf te motiveren. Want hij haalt tenslotte de motivatie voor het schilderen nu ook al uit zichzelf. Hij begon tijdens zijn studententijd serieus met schilderen en is nooit meer gestopt. ‘Schilderen voelt als meer dan een hobby. Het zit altijd in mijn achterhoofd; iets in mijn wezen is er altijd mee bezig. Schilderen is voor mij een uiting van wat zich er zich in mijn binnenste afspeelt’.

‘De drive om te blijven schilderen heeft ook met frustratie te maken. Soms kijk ik naar wat ik schilder en denk: mijn hemel het is alsof ik nog nooit eerder geschilderd heb. Ik blijf het proberen, maar het is een worsteling. Maar juist dat maakt het leuk en houdt het interessant. Als het altijd lukt zou het saai zijn. Dan zou de lol er snel af zijn. Je moet niet bang zijn om slecht werk te maken. Van elk schilderij leer je.’

Toch heeft hij er nooit over gedacht om de kunstacademie te gaan doen. ‘Dan zou ik fulltime met het schilderen bezig moeten zijn en daarvoor heb ik te veel andere interesses. Ik vond mijn werk ook veel te leuk. Schilderen vulde mijn werk goed aan, want voor mijn werk zat ik veel in mijn hoofd terwijl schilderen iets heel anders van je vraagt. Daarnaast heb ik niet de ambitie om met kunst mijn brood te verdienen. Nu kan ik schilderen wat ik wil en hoef ik mij niet af te vragen of het verkoopt of niet. Ik ben nu veel vrijer.’

Fascinatie voor mensen
Op bijna alle schilderijen van Erie staat de mens centraal. Toen hij begon met schilderen, maakte hij vaker uitstapjes naar andere onderwerpen, maar de focus op mensen werd steeds duidelijker zichtbaar. ‘Ik heb nog steeds het idee dat ik dat nog niet goed genoeg beheers en dat maakt het interessant. Het blijft een uitdaging om de houding, de uitdrukking en de verhoudingen goed te krijgen en dat maakt het leuk. Op mensen raak je niet uitgekeken.’

Voor een expositie in 2004 zette hij alle schilderijen die hij wilde laten zien op een rij. ‘Toen viel me op dat alle modellen in zichzelf gekeerd zijn, ze stralen uit dat ze zich comfortabel voelen in hun lijf.  Ze leken ’Ik ben goed zoals ik ben’ te zeggen. Dit komt overeen met hoe ik tegen mensen aankijk en blijkbaar is dat zichtbaar in mijn schilderijen.’  

Tijd snel gevuld
Nog een reden waarom ik denk dat het beruchte ‘zwarte gat’ voor Erie vast niet zo diep zal zijn, is zijn voorzitterschap bij De Toets. Bestuurswerk biedt voldoende te doen én een sociaal netwerk. Zelf is hij al sinds 2007 lid omdat je bij De Toets iedere twee weken naar model kunt schilderen. En sinds 2018 dus ook voorzitter.

‘Ik vind het leuk om voorzitter te zijn. Ik had al in mijn hoofd dat ik wellicht na mijn werkzame leven wel ergens een bestuursfunctie zou willen hebben. Het voorzitterschap van De Toets kwam wel wat vroeg, maar toen de vorige voorzitter mij benaderde, heb ik toch ja gezegd. Ze waren al een tijd op zoek en ik vind het verschrikkelijk leuk om samen met anderen zo’n vereniging vorm te geven.’ Daar heeft hij nu voldoende tijd voor. De komende tijd zal hij vooral in de huisvesting van De Toets zijn tanden moeten zetten.

‘Huisvesting is wel een belangrijk probleem. Het is onduidelijk hoe lang de verenging nog gebruik kan maken van het atelier op het terrein van de fraters van Utrecht. De fraters hebben de grond verkocht  en het gebouw zal worden gesloopt om plaats te maken voor nieuwbouw. Dus we moeten op zoek naar een nieuw gebouw. Samen met de gemeente wordt er gezocht naar een andere ruimte, maar dat is nog niet zo makkelijk. Zeker ook omdat De Toets een uitgebreid programma heeft.’
 
www.eriemerkus.nl

Een uitgebreidere versie van dit interview is te vinden op liesleerttekenen.nl