Het goede leven in Zeist en de zinloosheid van oorlog

Arend zit op het terras van de Hermitage en ziet, voelt en ruikt het goede leven in Zeist. De actualiteit vertelt echter een heel ander verhaal dan de werkelijkheid en rust van het terras. “De zinloze aanval van Rusland op Oekraïne markeerde voor mij het einde van de euforie die ik voelde bij de val van de Muur in 1989”.

27 oktober 2024
tekst en foto: Arend Postma

Als Fries zeggen we van Friesland: “It béste lân fan d'ierde”. Beiroet werd het “Parijs van het Midden-Oosten” genoemd. En Odessa met zijn palmbomen en boulevards waar geflaneerd werd, werd ooit de “De parel van Oekraïne aan de Zwarte Zee” genoemd. En zo is Zeist “De parel van de Lustwarande”. Hoewel het weer op dit moment niet echt uitnodigend is zit ik op het terras op Het Rond hier in Zeist en denk: “wat kan het leven toch goed zijn!” De vrijheid die ik zie, voel en ruik is adembenemend. 

In de tussentijd is er alle reden om eens kritisch naar deze werkelijkheid te kijken. Want ik word gedurende de hele dag via sociale media en andere kanalen met kwalijke hersenspinsels en orgies van buitensporig, zinloos oorlogsgeweld bestookt – een actualiteit die een heel ander verhaal vertelt dan de werkelijkheid en rust van het terras. 

Door gewenning wordt mijn huid wel steeds dikker en maakt al die ellende steeds minder indruk. Maar ’s ochtends, als ik bij het ontbijt begin met het koppen lezen van de Volkskrant, word ik toch elke keer weer behoorlijk geconfronteerd met de werkelijkheid die daarin opduikt. De flinke dosis vitamine-C van versgeperste sinaasappels die ik mijzelf heb bereid is dan meer dan welkom. 

Ik acht mijzelf voldoende in staat om wat ik in de grote Nederlandse kranten als de Volkskrant, de Telegraaf, het AD of de NRC lees, op betrouwbaarheid te beoordelen. Hetzelfde geldt voor de NPO en de commerciële zenders, ik laat mij niet gek maken. 

Ik ben van het jaar 1952. Voor mij was de val van De Muur (“Het IJzeren Gordijn” zoals het ook wel genoemd werd), in 1989, de belangrijkste geopolitieke gebeurtenis in mijn leven. Die Muur, die in 1961 gebouwd werd, werd het symbool van de Koude Oorlog die in 1945 begon. Die Koude Oorlog bestond uit ruzie tussen het Westen met het kapitalisme als ideologie en het Oosten met het communisme als ideologie. Hierbij was Amerika het gezicht van het kapitalisme en Rusland van het communisme – hoe eenvoudig kon de wereld zijn? 

Persoonlijk heb ik nooit zoveel moeite met De Muur, Het IJzeren Gordijn of de Koude Oorlog gehad. Want het gaf ook een stukje verdieping in mijn bestaan door een andere cultuur, architectuur en zelfs natuur. Want je zag het landschap vanuit de trein onmiddellijk veranderen zodra die het Oosten binnenreed. En de architectuur van enorme woonwijken met alleen maar hoogbouw was een overtuigend en beeldend antwoord op een enorm tekort aan woningen. Qua gastronomie: de Oost-Europese keuken sloot naadloos aan op die van mijn moeder en daardoor mijn eigen voorkeuren en smaak.  

Op bepaalde zwarte markten kon je guldens, marken of dollars wisselen tegen roebels, kronen of zloty’s waardoor het verblijf daar nog eens stukken goedkoper werd. In Praag kostte een halve liter bier in een sobere ruimte met een paar tafels en stoelen omgerekend twee dubbeltjes. 

Oké, je moest wel op je woorden letten en tijdschriften die hier in de wachtkamer van de huisarts liggen konden achter de Muur als pornografie in beslag genomen worden.

Ik heb het woord “zinloos” na de val van De Muur in 1989, nog nooit zo vaak gebruikt als na de inval van Rusland in de Oekraïne, en dan denk ik aan Europa, en zeker ook Nederland. Want daar zijn sociaaldemocratie, christendemocratie en liberalisme de leidende politieke stromingen. 

Stromingen waarbinnen veel mogelijk is: sociale zekerheid voor iedereen, vrijheid van het individu zolang het de vrijheid van de ander niet beperkt, een gereguleerde vorm van kapitalisme, vrijheid van godsdienst, vrijheid van pers. Kortom allerlei op basis van democratische besluiten verworven voorzieningen en zekerheden om een fatsoenlijk bestaan voor iedereen te waarborgen. 

Ik gebruikte het woord “zinloos” omdat ik de aanval van Rusland op de Oekraïne met al zijn ellende, doden en zinloze vernietiging zinloos vond en machteloosheid ervoer. Het was voor mij het begin van het einde van de euforie die de val van de Muur in 1989 markeerde.

Maar de machteloosheid die ik ervaar bij “zinloos” wordt ruimschoots overtroffen door de machteloosheid die ik ervaar door groeperingen en partijen die via de weg van de democratie, diezelfde democratie en alle bijbehorende verworvenheden om zeep proberen te helpen.