Een plasticvrije badkamer

9 september 2023
tekst en foto: Hans Snel

Hoeveel plastic flessen staan er bij jou in de badkamer? En heb je enig idee wat ermee gebeurt als je ze na gebruik keurig in de pmd-container gooit? Gelukkig scheiden wij in Nederland volgens Milieu Centraal al 75% van alle plastic verpakkingen. En Nederland is koploper in Europa als het gaat om het recyclen van plastic afval, althans volgens de website van Plastics Europe, een beweging van duurzame Europese koplopers in de plasticindustrie. Tegelijkertijd verbranden we volgens diezelfde website nog 55% van ons plastic afval. Dat levert een beetje warmte op, maar is verder niet heel duurzaam. En bij Pointer lees ik dat wij nog steeds plastic exporteren, ook naar landen buiten Europa. Waar komt dat plastic terecht?

Omdat we er dus nog niet in slagen om al het plastic afval weer te hergebruiken, is het voor het milieu beter om dat afval te voorkomen. Zelf heb ik ontdekt dat dit voor de producten in de badkamer heel goed mogelijk is, zonder in te leveren op comfort.

In de badkamer hebben we te maken met drie soorten plastic: verpakkingen, zoals shampooflessen en tubes tandpasta; gebruiksvoorwerpen met een beperkte levensduur, zoals scheermesjes en tandenborstels; en de verborgen plastics in shampoo en douchegel. Wil je je badkamer plasticvrij maken, dan moet je dus met alle drie aan de slag. Zelf ben ik er nog niet voor 100 procent, maar het doel is in zicht.

Om maar eens te beginnen met die laatste. Wist je dat er in de meeste shampoos, douchegels, bodycrèmes, tandpasta’s en andere verzorgingsproducten kleine plastic korreltjes zitten? Ze worden toegevoegd vanwege hun scrubbende en reinigende werking. Deze microkorrels of microbeads zijn zo klein dat de waterzuiveringsinstallaties ze niet allemaal uit het water zuiveren. Een groot deel komt in de natuur terecht, waar ze worden geconsumeerd door dieren en uiteindelijk in onze voedselketen en dus in ons lichaam terechtkomen, met de kans op nare ziektes tot gevolg. Helaas is er in Nederland nog geen verbod op microkorrels in verzorgingsproducten en is het assortiment plasticvrije producten ook nog best klein. Maar ze zijn er wel, en prima van kwaliteit. Die kleine korreltjes mis je echt niet. Wil je weten of jouw merk of product plasticvrij is? Download dan de app Beat the Microbead van de Plastic Soup Foundation. Met deze app maak je een foto van de ingrediëntenlijst op je product en vervolgens krijg je te zien of het product plasticvrij is of niet. Als het product nog niet bekend is, kun je het toevoegen aan de lijst.

Dat is één. En nu al die plastic verpakkingen. Shampoo en douchegel uit flessen kun je heel gemakkelijk vervangen door stukken zeep. Zelf gebruik ik de scheerzeep en de shampoo van Happy Soaps. Die shampoo van Happy Soaps schuimt zo goed, dat je er ook prima je lijf mee kunt insmeren. Twee in één dus. Als alternatief voor de tubes tandpasta bestaan er tandpasta tabletten, bijvoorbeeld van Smyle of ook weer Happy Soaps. Uiteraard verantwoord verpakt in herbruikbare potjes en papieren navulverpakkingen. Het is even wennen, met de nadruk op ‘even’. En je gebruikt nooit meer per ongeluk teveel tandpasta.

Tot slot de gebruiksvoorwerpen. Tot een paar jaar terug was ik een fan van Gillette. Ik ging mee met de trend, van één naar twee, naar drie en op het laatst zelfs naar vier mesjes en vroeg me bij die laatste stap wel af, waar het ophoudt. De mesjes zijn ongelooflijk duur en gaan niet erg lang mee. Langer dan een maand deed ik meestal niet met een setje mesjes. Gillette is kampioen in het beïnvloeden van mannen met hun slogan ‘the best a man can get’. Maar eigenlijk ben je natuurlijk gewoon een watje als je jezelf met Gillette scheert. Want er is niks mannelijks aan. Nee, neem dan die ouderwetse losse mesjes, waarbij het een kunst is om jezelf te scheren zonder gewond te raken. Ik besloot het te proberen. Niet om mij meer man te voelen overigens. Ja, het vraagt wat meer behendigheid en concentratie. Even niet opletten en je zit met een snee. En ja, het kost ook meer tijd. Je kunt dat als offers zien, maar je kunt het ook invullen als een moment van ‘mindfulness’. Dat scheelt je dan later op de dag weer tijd.

Vervolgens merkte ik dat ook deze losse mesjes niet langer dan een maand meegingen. Ik had daarmee wel wat plastic bespaard, maar daarvoor in de plaats ging ik dus ongeveer evenveel kostbaar metaal weggooien. Tot ik ontdekte, dat ik de levensduur enorm kon verlengen door ze iedere dag schoon en droog te maken. Nu doe ik ongeveer een half jaar met één mesje. Dat mesje gaat daarna in de metaalbak.

Ook een tandenborstel gaat beperkt mee. Als je de instructies van leveranciers volgt, moet je er ongeveer iedere maand een kopen. Dat deed ik al niet, er zijn grenzen. Maar het blijft een heel stuk hard plastic dat je een paar maal per jaar weggooit. Gelukkig is er een mooi alternatief: de tandenborstel van bamboe. Aan het eind van de levensduur trek je met een tang de borstelhaartjes eruit. Die kunnen bij het restafval. En de bamboe steel mag bij het organisch afval. Kleine tip voor als je hiertoe overgaat: droog de steel na gebruik af met een handdoek, want anders is hij binnen de korte keren zwart en dat ziet er niet aantrekkelijk uit. Nu nog een organisch alternatief voor de borstelhaartjes….

Mijn mondhygiëniste is heel streng. Om mijn tandvlees in conditie te houden moet ik niet alleen goed poetsen (liefst met een elektrische tandenborstel, maar dat weiger ik), maar ook tandenstokers en flosdraad gebruiken. Die tandenstokers zijn van hout en zijn tegenwoordig ook verkrijgbaar in een kartonnen doosje, het flosdraad is helaas nog van kunststof.

Ik zou hem bijna vergeten, de deoroller. Je schijnt deodorant heel goed zelf te kunnen maken met baking soda, maar daar ben ik nog niet aan toegekomen. En van de aluminium potjes met smeersels kreeg ik een allergische reactie. Ik zweer nu bij de stick van Biork, een aluinstick in een houder van kurk. Niet alleen heel duurzaam, maar ook een prachtig product. Je doet er ontzettend lang mee, minimaal een half jaar met één stick. En hij heeft nog een extra voordeel voor diegenen die zijn overgestapt op de losse scheermesjes: snijd je je per ongeluk toch een keer, pak dan je deostick en wrijf ermee over het wondje. Als het geen grote jaap is, stopt het bloeden direct.

Samengevat: ik loos geen microplastics meer, de flessen en tubes heb ik vervangen door een beetje karton en kurk, de scheermesjes door eenmaal per half jaar een beetje metaal en de plastic tandenborstel door een staafje bamboe. Blijven over de nylon haartjes van de tandenborstel, de nylon flosdraadjes en de plastic verpakking ervan.

Zijn daar dan geen alternatieven voor? Ik moet bekennen dat ik daar nog niet serieus naar had gezocht. In het kader van deze column ging ik op zoek. En ja hoor, er blijken ook bamboeborstels met plantaardige haren van castorolie verkrijgbaar (merk Hydrophil). En ook voor flosdraad is er al een plantaardig alternatief (van de merken Tio en Yaweco). Binnenkort is mijn badkamer dus echt helemaal plasticvrij.

In Zeist kun je voor duurzame verzorgingsproducten terecht bij De Groene Winkel, 1e Hogeweg 18. Voor inwoners van Den Dolder zijn Green & Health op de Julianalaan 32 en Ekoplaza op de Julianalaan 35 in Bilthoven het dichtstbij.

Heb jij vragen naar aanleiding van dit bericht? Zet ze hieronder en je krijg van mij antwoord. Plaats hier ook jouw aanvullende tips, bijvoorbeeld van andere verkooppunten in Zeist of over andere verzorgingsproducten (zoals bijvoorbeeld bodycrème, mascara of lippenstift), zodat iedereen ervan kan profiteren.