Koppigheidsfase en Wappies

4 april 2021
tekst: Bob Horjus; foto: Laura Briedis via Unsplash

Sinds een jaar ben ik een pedagogisch coach voor een peutercrèche. Ouders vroegen iets te vertellen over de koppigheidsfase. U weet wel… kindertjes van pakweg 2,5 jaar, die ontdekt hebben dat ze “nee” kunnen zeggen of heftig reageren als ze iets niet mogen.

We maakten dat zelf ook mee: Ons dochtertje was rond 2 jaar en liep langs een schaaltje met snoep. Daar ging het handje. Ik: “Nee, nee”. Dochterlief stond stokstijf, maar na een seconde of 5 ging het handje toch weer richting schaaltje. Ik weer: “Nee, nee”. Toen begon ze erbarmelijk te huilen. Nu denken er vast een stel lezers dat dat wel lichtelijk sadistisch is om te doen. Ik moet bekennen dat ik wel erg de pedagoog was op dat moment. Vergeeft u mij… Het is met haar uiteindelijk heel erg goed gekomen. We waren en zijn dol op haar en dat doet wonderen.

De koppigheidsfase is een belangrijke ontwikkelingen rond 2,5-3,5 jaar en dus goed om met de crèche-ouders te bespreken. Hoe werkt het bij een kind? Vanaf de geboorte werd het van A-Z in de watten gelegd: Honger > huilen > eten krijgen; pijntje > huilen > getroost worden etc. De betekenis is: Ik wil wat en mamma zorgt dat het gebeurt. Lekker overzichtelijk zo’n wereldbeeld, maar als dan niet meer klopt is het gevolg niet alleen frustratie, maar het is een wereldbeeldcrisis. Ineens een vervelend signaal van een onbekende betekenis. CRISIS… En daar moet een kind dan opnieuw pindakaas van maken ofwel een beter passend wereldbeeld bouwen waarin “nee” geen ramp meer betekent. Soms hebben ouders het idee dat ze in die fase hun kids niets in de weg moeten leggen, maar dát helpt hun kids niet aan een beter passend wereldbeeld. Kinderen moeten om leren gaan met beperking omdat anders de liefdesrelatie met paps en mams niet verder kan. Later leert het kind wel de baten van het kunnen omgaan met beperking: je leert samen spelen en samenwerken.

De betekenissen in een wereldbeeld zijn ook voor volwassenen heel belangrijk. De mens is ongeveer gemaakt om betekenis te zoeken in de signalen die hij/zij krijgt. Dat was al zo bij de jagers/verzamelaars. Dat moest ook wel want:  “Wat ritselt daar in het struikgewas?” Het ritselen had de betekenis van mogelijk gevaar. “Ik pak maar vast mijn knots”. Terug naar nu… De behoefte aan betekenis geven merk je vooral in tijden van crisis. Als alles op losse schroeven komt te staan. Ik herinner me mijn meer dan normale geschoktheid bij 9/11, de covid-19 lockdown en de liegende president in de VS. Had u dat ook? Geobsedeerd zijn door iedere leugen die hij over zijn lippen kreeg? De hele mensheid had er bijna moeite mee: “Hoe moeten we dit begrijpen zodat we weten welke kant moeten we uit moeten”. In de crisis duiken ‘duiders’ op die proberen pindakaas te maken van wat ons overkomt. Helaas zit daarin nogal wat ruis… de Mossad zat achter 9/11, Q-Anon streed voor Trump en Willem Engel gelooft niet in covid-19. En dan is het verbazend om te merken hoe sterk die betekenissen bestand zijn tegen kritische meningen. Voor je het weet zit je als criticus in het kamp van de deep-state of ben je een pedofiel. Heftige emoties. Maar het is een wereldbeeldcrisis en dat is echt meer dan even schakelen om die te boven te komen.

De ‘normale’ en ‘verstandige’ mensen noemen hen dan Wappies (https://www.betekenis-definitie.nl/wappie). De polarisatie is snel geboren tussen de stam van de verstandigen en de stam van de wappies. Waarbij de verstandigen de wappies verachten (zie o.a. tokkiefeesboek). Polarisatie helpt niemand verder. Dat deed Diederik Gommers beter destijds met Famke Louise. Even kort: Famke Louise vertelde (heel moedig, maar misschien niet heel doordacht) bij Eva Jinek over haar anti-covid-beleid standpunt. Jinek probeerde haar toch enigszins rigoureus mond de te snoeren. Gommers niet. Die realiseerde zich (denk ik) dat Famke Louise misschien wel naast de plank sloeg, maar als grote groepen naast de plak slaan en onzin verspreiden moet je er toch wat mee. Hij nam Famke Louise serieus, behandelde haar waardig en nodigde haar uit voor een gesprek. Aboutaleb begreep wat er gebeurde en stelde gelijk zijn werkkamer beschikbaar. Kijk, zo kan het ook. Elk mens waardig en met liefde benaderen. Dat doet ook wonderen.