Kan leren ook nog spelen zijn?

20 september 2023
tekst: Henny Fokkema; foto: Pixabay
 

Mijn spelen is leren, mijn leren is spelen,
En waarom zou mij dan het leren vervelen?
Het lezen en schrijven verschaft mij vermaak.
Mijn hoepel, mijn priktol verruil ik voor boeken;
Ik wil in mijn prenten mijn tijdverdrijf zoeken,
't Is wijsheid, 't zijn deugden, naar welke ik haak.

Hieronymus van Alphen (1746 – 1803)
 

Dankzij de gulle giften van De Ronde Tafel 147 Kromme Rijn uit Zeist organiseert de Stichting Leerkansen Zeist samen met Leren voor de Toekomst in de aanstaande herfstvakantie een training voor schoolgaande kinderen uit groep 8 die het volgend schooljaar doorstromen naar het vervolgonderwijs.

Om de training zo goed mogelijk te laten aansluiten bij de leervraag wordt met de aangemelde kinderen en hun ouders een intakegesprek gevoerd. Darine El Houfi, de oprichter van Leren voor de Toekomst, idealistisch huiswerkinstituut met inmiddels 15 vestigingen in heel Nederland, en ik vanuit de Stichting Leerkansen Zeist voeren deze gesprekjes. Na twee dagen intakegesprekjes kijken we elkaar ‘s avonds om 8 uur enigszins onthutst aan. Wat is hier aan de hand? Uit de eerste 15 gesprekjes moeten we constateren dat het overgrote deel van de kinderen met een niet-westerse achtergrond een voorlopig advies voor een basisberoepsgerichte leerweg (vmbo bb) of een advies voor de kaderberoepsgerichte leerweg (vmbo kb) heeft gekregen. Het verbaast ons dat de adviezen in deze groep zo homogeen zijn en dat we geen enkel kind hebben gesproken dat een voorlopig vmbo tl, havo, havo/vwo of vwo-advies heeft gekregen.

Nog meer aangeslagen zijn we over het feit dat op onze vraag wat de kinderen zelf van het voorlopige advies vinden er een zeer verdrietige blik in hun ogen komt. Alsof ze door het voorlopige advies een zwaar lot te dragen krijgen: ze zijn lager ingeschat dan zij zelf denken of hopen. Bij doorvragen vertellen ze ons dat begrijpend lezen een probleem is en dat ze de redactiesommen voor rekenen moeilijk vinden. Om enigszins van deze verdrietige stemming weg te komen vragen wij hun wat ze graag zouden willen worden, waarvan ze dromen. Op eens lichten hun ogen op: een jongetje wil een winkel beginnen, twee meisjes dromen ervan piloot te worden, een jongen tandarts, een ander meisje rechter en als dat niet lukt, dan stewardess. Wat een blije noot met mooie ambities. Darine vertelt vervolgens dat zij in de herfstvakantie aandacht gaan geven aan het maken van de doorstroomtoets, dat ze gaan oefenen met begrijpend lezen en dat kinderen die moeite hebben met de redactiesommen uitleg krijgen over begrippen als oppervlakte en omtrek.

Vertwijfeld vragen wij ons af wat de reden kan zijn dat deze 11/12-jarige kinderen zo teleurgesteld zijn over het advies? Ze zijn nog veel te jong om al in een hokje te worden geduwd, breng ik in. Darine vervolgt: ze voelen dat er door volwassenen een belangrijke beslissing genomen wordt die bepalend is voor hun verdere toekomst. Er hangt iets boven hun hoofd alsof er een oordeel over hun verdere leven wordt geveld.

Juist kinderen met een niet-westerse achtergrond wier ouders in veel gevallen het Nederlands niet goed beheersen zouden meer kansen hebben hun dromen waar te maken wanneer het onderwijs in Zeist zo ingericht wordt dat kinderen pas op een latere leeftijd van een jaar of 15/16 op een meer natuurlijke en speelsere wijze zelf mee kunnen bepalen hoe ze hun verdere weg gaan.

Bij de afronding van het intakegesprek belooft Darine de kinderen en hun ouders dat ze tijdens de training in de herfstvakantie gaan spelen en leren. De begeleiders van Leren voor de Toekomst zetten zich tijdens de training er voor in dat er niet vanuit het systeem, maar vanuit het perspectief van het kind geleerd gaat worden. Samen met andere kinderen gaan ze proberen al hun talenten naar boven te halen opdat het advies zoveel als mogelijk bij hun talenten en wensen kan aansluiten.