Vuur

1 mei 2019
tekst en foto’s: Erwin Hagen

Deze columnreeks heet ‘In de buurt’, maar dit keer gaat het niet over Zeist. Ik schrijf dit stukje namelijk vanuit ons vakantieadres in Sauerland. We zijn in Usseln, een klein dorp in de buurt van Willingen. En het is Pasen.

De mannen en jongens uit het dorp zijn druk bezig met het opbouwen van paasvuren. Drie in totaal, op elke heuveltop rondom het dorp één. Ze zijn op goede vrijdag begonnen met het handmatig opbouwen en werken dag en nacht door in verschillende ploegen. Vanzelfsprekend ontbreken de nodige kratjes bier niet. Op zondagavond moet de brandstapel klaar zijn om aangestoken te worden.

De drie paasvuren worden opgebouwd door mannen en jongens uit bepaalde delen, buurten, in het dorp. Een vrouwelijke inwoner van het dorp vertelt ons dat er grote rivaliteit is tussen de drie buurten. Grinnikend onthult ze aan ons dat het in het verleden wel eens uit de hand is gelopen en de drie ploegen op het kerkplein met elkaar op vuist zijn gegaan. Ik veronderstel dat deze matpartij later met het nodige bier ook weer bijgelegd is.

Terwijl de dorpelingen bezig zijn met het bouwen van hun paasbulten lees ik in onze Nederlandse krant over de Twentse paasvuren. Ook in Twente is sprake van gezonde rivaliteit tussen de buurtschappen. Het wordt gezien als een van de laatste tekenen van verbondenheid, van lokale identiteit. In de dorpen en buurtschappen van Twente verdwijnen scholen, maakt de buurtbus een steeds grotere omweg en sluiten lokale middenstanders definitief hun winkels. Plekken van verbinding verdwijnen uit het dorpsbeeld.
Randstedelingen die klagen over fijnstof, smog en schade voor het milieu en zich afvragen wat er nou zo leuk is aan het in de brand steken van een stapel bomen worden met argwaan bekeken. Een burgemeester van een Twentse gemeente geeft aan dat het paasvuur iets is waar gedurende het jaar al lang naar wordt uitgekeken, samenwerking tussen buurtgenoten stimuleert en vriendschappen voor het leven oplevert. Hij voegt daar fijntjes aan toe dat mensen in de grote stad elkaar vaak niet kennen en “elkaar niet eens een hand geven”.

Dat is ook wat ik zie in het dorp waar wij onze paasvakantie doorbrengen: jongens en mannen die samen gestaag en gedreven werken aan ‘hun’ paasbult, maar ook samen lol hebben en het ongetwijfeld ondertussen ook met elkaar zullen hebben over andere zaken dan alleen het paasvuur. De verbondenheid is bijna voelbaar. 

Ons vakantieadres ligt tegen een van de heuvels van het dorp aan, de ‘Osterkopf’ (vrij vertaald als de paasberg). In de voor-christelijke tijd was deze berg een heilige berg van de Germanen, waar de godin Ostera werd vereerd. Ter ere van deze godin werd jaarlijks een vuur gebrand. Deze traditie bestaat dus nu nog steeds en is inmiddels verbonden geraakt aan het verrijzenisverhaal van Pasen.

Het is zondagavond en de zon is bijna onder. Een deel van de dorpelingen heeft zich, al dan niet voorzien van drank, verzameld bij ‘onze’ paasbult op de Osterkopf. Rond half tien wordt de bult aangestoken en al snel staat deze in lichterlaaie. De hitte is goed voelbaar, ook al staan we op een veilige afstand. Ook op de andere twee heuveltoppen, aan de andere kant van het dorp, brandt inmiddels een groot vuur. Het is een imposant tafereel.
De bouwploeg heft bij tijd en wijle een gezang aan. Wij houden het na enige tijd voor gezien, maar veel dorpsbewoners blijven nog gezellig zitten bij het vuur.

Als ik op tweede paasdag met de hond langs de plek loop waar het vuur was, tref ik weer een aantal mannen aan die alle resten netjes opruimen. Het enige wat nog herinnert aan het vuur is een grote zwarte plek op de berg.

Op de terugweg naar Zeist vraag ik mij af welke verbindende traditie wij hebben in Zeist. Koningsdag? Sinterklaas? Ik kan het zo snel niet bedenken.

 
Volgende column: Topmodel op Zeister Rode Loper