De waarde van klare taal

11 maart 2022
tekst: Henny Fokkema; foto: Fran Patel via Pixabay

LIEDJE

Lieg alsjeblieft niet tegen me
niet over iets groots niet over iets
anders. Liever hoor ik het
vernietigendste dan dat je liegt
want dat is nog vernietigender.

Lieg niet over liefde
iets dat je voelt of iets dat je
zou willen voelen. Liever word ik
bedroefd dan dat je liegt
want dat is nog bedroevender.

Lieg niet tegen me over gevaar
want ik voel toch je angst
en wat ik gewaar word is waar
of ik ken je niet en dat
is nog gevaarlijker.

Lieg niet tegen me over ziekte
liever kijk ik die diepte in
dan dat ik mij verlies in één
van jouw lieve verzinsels
want daarmee verlies ik me dieper.

Lieg niet tegen me over sterven
want zo lang we er nog zijn
vind ik dat toegangsloze
niet mededelen wat je denkt
erger en zo veel doder.

Judith Herzberg

Afgelopen maand kreeg ik van de gemeente Zeist de verkiezingskrant in mijn brievenbus. Een mooie krant met oproepen om op 14, 15 of 16 maart aanstaande naar de stembus te gaan om een nieuwe gemeenteraad te kiezen. Volgens de krant zullen in Zeist 11 partijen aan de gemeenteraadsverkiezing meedoen. Naast de introductie van de verschillende partijen stond ook de begroting 2022 voor Zeist in de krant afgedrukt.

Enkele weken geleden ontving ik van de gemeente Zeist over de post de aanslag voor de Onroerendezaakbelasting (OZB) in 2022. Als bijlage werd ook hierbij de begroting voor 2022 meegestuurd. Zelfde lay-out en zelfde tekst als in de verkiezingskrant.

Aan de uitgavenkant valt mijn oog op de cryptische formuleringen in de kopjes: “Meedoen”, “Merkbaar beter in de zorg voor elkaar”, “Vitale gemeenschappen”, “Goed bestuur in betrokken samenleving”, “Samen aan de slag voor het klimaat”, “Maatschappelijk bewust financieel beleid’, “Mobiliteit in beweging”, enzovoorts.  Omdat elke motivatie voor de begrotingsposten ontbreekt en conflicterende afwegingen niet worden vermeld, krijg ik de indruk dat in deze versie van de begroting de belangrijke informatie over de politieke keuzes voor de aspirant-kiezer is weggelaten. Al lezend moet ik steeds vaker denken aan de dichtregels van Judith Herzberg: “Liever hoor ik het/vernietigendste dan dat je liegt/want dat is nog vernietigender.”

Aangekomen bij de kostenpost “Mobiliteit in beweging” weet ik echt niet wat ik mij daarbij concreet moet voorstellen. Zoveel taalbeweging bij een begrotingspost dwingt tot acute stilstand.  

Woorden dragen altijd een betekenis, maar de teksten boven de verschillende kostenposten overschrijden mijn logische verstaanbaarheidsgrens. De titelkopjes verwijzen niet of nauwelijks naar de opgesomde onderdelen en zijn soms zelfs tegenstrijdig. Bijvoorbeeld, wat wordt bedoeld met “Meedoen”, waaronder de bijstandsverlening wordt genoemd? Bijstandsverlening is toch juist een uitkering voor mensen die om welke reden dan ook niet in staat zijn mee te doen? En hoe moet ik de categorie “Vitale gemeenschappen” begrijpen waaronder de financiering van de begraafplaats en het crematorium zijn ondergebracht?  

Wat zijn de beweegredenen van de gemeente Zeist om de verschillende kostenposten op de begroting op deze wijze van positieve kwalificaties en eufemistisch taalgebruik te voorzien? Wat is de reden dat de gemeente op deze wijze, voorafgaand aan de daadwerkelijke uitgaven, zichzelf lijkt te feliciteren en deze zelffelicitatie afdrukt in de verkiezingskrant voor de gemeente en als bijlage meestuurt bij de aanslag voor de OZB / Afvalstoffenheffing / Rioolheffing?

Wil de gemeente met inzet van dit versluierde taalgebruik een ode brengen aan het geplande beleid voor het boekjaar 2022, een ode die oproept om op één van de vier partijen in het huidige college te stemmen?

Het blijft gokken, en een bevredigend antwoord vind ik niet. Hoe het zij, in de verkiezingskrant van de gemeente en in de toelichting bij de begroting voor 2022 verlang ik zeker met het oog op de komende verkiezingen klare taal van de verantwoordelijke politieke partijen. Vrij geparafraseerd naar Judith Herzberg: wees mededeelzaam over hoe het zit en toegankelijk in je bedoelingen.