De waarde van de zichtbaarheid van ideeën

13 december 2020
tekst: Henny Fokkema; foto: Pixabay

Op 2 maart 2020 was het tweehonderd jaar geleden dat Eduard Douwes Dekker werd geboren. Eduard Douwes Dekker was een Nederlandse schrijver die schreef onder de schuilnaam Multatuli en heeft in Nederland en daarbuiten grote bekendheid gekregen door zijn roman Max Havelaar en zijn “Ideeën” waarin hij o.a. standpunten inneemt over politiek en gedragsnormen. Het jaar 2020 is uitgeroepen tot Mutatuli-jaar, waarvoor Koning Willem Alexander de aftrap gaf. Een teken dat de gedachten van deze schrijver en kritische denker 200 jaar later nog zeer actueel zijn. 

Vanwege het coronavirus konden in Zeist de tentoonstelling van de etsen van Harry van Kruiningen over de Minnebrieven van Multatuli, de film Max Havelaar van Fons Rademakers en de lezing van Elsbeth Etty over de relatie tussen de schrijver Willem Wilmink (die ooit in Couwenhoven woonde) en Eduard Douwes Dekker op 6 november jl. in het Kunstenhuis helaas niet doorgaan.

In de raadsvergadering van 8 december jl. stemde de gemeenteraad van Zeist ermee in dat het tarief voor de OZB in 2021 in deze tijden van grote bezuinigingen zou worden verlaagd. Welke standpunten, welke politieke ideeën zitten hierachter?

Een minimale verlaging gebaseerd op een ingewikkeld rekensommetje: de gemiddelde stijging van de huizenprijzen in Zeist is 5.9% en daardoor wordt het tarief voor de OZB in 2021 verlaagd van 0,0697% naar 0,0668%. Door de waardestijging zijn de inkomsten van de OZB toegenomen. Is dat de reden om het tarief te verlagen?  Wat is de idee hierachter, ik snap het maar half en moest aan een citaat van Multatuli denken: “Half goed is niet goed, half waar is niet waar, halfheid leidt tot niets”.

Nog meer vragen: wat is de reden is dat de gemeenteraad van Zeist in tijden van zware bezuinigingen zo vroegtijdig een besluit neemt over een tariefsverlaging van de OZB in 2021? Pikant detail: de gemeenteraad heeft onlangs een Inwoners Advies Commissie ingesteld om suggesties op te halen voor het nog resterend tekort aan bezuinigingen van 4.5 miljoen. Mogen de inkomsten die via de OZB binnenkomen geen deel uitmaken van dit advies? Moeten in tijden van bezuinigingen de belangen van de huiseigenaren op voorhand worden uitgesloten van een verhoging die tekorten kan opvangen? Omdat ik het antwoord op deze vragen ook niet weet, denk ik nog eens aan Multatuli: “Om zeden en wetten te begrijpen, is 't nuttig zo nauwkeurig mogelijk zich voor te stellen welke omstandigheden die wetten nodig, en die zeden algemeen maakten. 't Is 'n aardige studie, maar meestal leert zij ons dat eigenbelang de drijfveer was van wie die wetten en zeden invoerden of handhaafden”.

Zeist staat landelijk hoog in het lijstje met het goedkoopste tarief voor de OZB en voor de rioolbelasting, waarvan de gemeenteraad heeft bepaald dat deze “kostenneutraal” moet zijn, staat de gemeente Zeist bovenaan in het rijtje van duurste gemeenten. Deze belasting bestaat uit een eigenarendeel en een gebruikersdeel. Elke eigenaar en elke gebruiker, ongeacht zijn inkomen, wordt in Zeist voor evenveel aangeslagen, minimaal € 168,60. Op deze belasting mag de gemeente wettelijk geen winst maken. Wel staat het de gemeenten vrij om wel of geen rioolheffing in te voeren. De gemeente, de politiek, kan en mag  dus ook besluiten om de lasten van de watertaken te dekken uit de algemene middelen van de gemeente, bijvoorbeeld door een verhoging van de OZB.

Het lijkt erop alsof de lage tariefstelling van de OZB tot heilige koe is verklaard. Maar, een heilige koe is geen idee of standpunt van waaruit politiek beleid wordt gevoerd. Of in Zeist wel?

Om met de woorden van Multatuli te eindigen: “Spot met `heilige' zaken bewijst niets tegen die zaken, maar wekt de tragen op en geeft de vreesachtigen moed tot nadenken over de vraag of die zaken wel heilig zijn”

	Volgende bijdrage: Hartverwarmende maaltijdactie
	Henny schreef ook: De waarde van politieke keuzes maken