"Tijdens een rondje Kerckebosch kom ik langs de Thomaskerk. Daar is men bezig de kerk tot appartementen om te bouwen. Ze mogen wat mij betreft alles met een leegstaande kerk doen, er een theater, een grand café of een erotisch centrum in maken. Maar tot appartementen ombouwen vind ik net een brug te ver", schrijft Arend Postma in zijn column.
25 augustus 2024
tekst en foto boven: Arend Postma; foto onder: Kees Postma
Tijdens een rondje door mijn wijk Kerckebosch kom ik langs de Thomaskerk aan de Nassaulaan. Daar is men bezig de kerk tot appartementen om te bouwen. Ze mogen wat mij betreft alles met een leegstaande kerk doen, zoals er een theater, een grand café of een erotisch centrum in maken. Maar tot appartementen ombouwen, vind ik net een brug te ver – het blijft per slot van rekening toch een godshuis.
Kerken en kerkgebouwen blijven intrigeren. Want in welke stad of welk dorp wij ook zijn: ik moet altijd even bij een kerk naar binnen om iets te voelen, te ervaren en in de bank zitten. Dat is voldoende om mij terug in mijn jeugd te brengen en de herinneringen zijn geruststellend omdat ze toch iets over mijzelf en mijn bestaan vertellen.
In mijn jeugd in het Friese Bakhuizen, jaren geleden, kwam ik regelmatig of eigenlijk heel vaak in de kerk, de Sint Odulphuskerk, niet altijd vrijwillig, eigenlijk nóóit vrijwillig. Maar er bleef voor een gehoorzame, brave puber geen enkele keus in het Bakhuizen van toen, dat tot een van de vier katholieke enclaves in Friesland behoorde.
Die avond zou er door de VPRO het programma Hoepla uitgezonden worden. In die uitzending zou een blote Phil Bloom, die de krant zit te lezen, de krant laten zakken. Het programma zou geschiedenis gaan schrijven omdat er nog nooit ergens ter wereld op deze manier bloot op de nationale televisie te zien was geweest. De uitzending was om halfacht ’s avonds.
Heit vond het een goed idee dat wij met Mem naar het Lof zouden gaan. Het Lof is een katholieke gebedsdienst die geen mis is en altijd ’s avonds. Heit zou wel thuis blijven om op het huis te passen. Daarmee was de kerk niet alleen een godshuis maar ook een welkom excuus om de werkelijkheid achter te verbergen.
De meeste van mijn vrienden deden volgens mij nog wel iets in de kerk omdat ze over enig talent beschikten. Ze speelden een muziekinstrument of hadden aanleg voor misdienaar. Dan was je goed in kaarsen aansteken, kon je goed met wierook omgaan, sprak je een beetje latijn en was je de linkerhand van de pastoor. Zover heb ik het dus nooit geschopt en dat is zeker een omissie op mijn niet echt indrukwekkende CV.
Dat ik nooit misdienaar ben geweest wijt ik ook deels aan mijn netwerk, dat toen verre van solide was. Mijn vader daarentegen wist, als ondernemer en aannemer, op een of andere bijzondere manier toch behoorlijk wat opdrachten uit die kerk naar binnen te slepen.
Ik herinner mij een processie naar het kerkhof dat vlak achter de kerk lag. Met een vriend liep ik in de hitte mee en we hadden allebei een kater van de vorige avond. Muziekkorps Euphonia Bakhuizen liep met trombones en tuba’s voorop. Elke keer als ik nu het intro van “Your a lady” van Peter Skellern hoor moet ik aan die processie in de hitte denken. Tegelijkertijd weet ik dat het kerkhof een wezenlijke schakel in het bestaan is.
In Zeist weet ik van één kerkgebouw dat het volledig van de aardbodem verdwenen is: de kerk van het Apostolisch Genootschap aan de Graaf Lodewijklaan in Kerckebosch. Ik ben best wel bezig met lege kerkgebouwen want het zijn maar stenen. Maar die stenen hebben in de onroerendgoedwereld toch weer een heel ander gewicht want er staat nu een heel appartementencomplex.
Mijn haat-liefde verhouding met enige religie is oneindig. Maar, alleen al om in een kerkgebouw mijn herinneringen te kunnen koesteren, zou ik weer katholiek worden.
Ondertussen ben ik al meer dan vijftig jaar lid van de VPRO.
|
|
|
Verbouwing Kerk
Liever apparente in een kerk dan een kerk waar niks meer gebeurt.
Afgebroken kerk
Er is nog een kerk in Kerckebosch afgebroken, de Christus Verrijzeniskerk, Hoog Kanje 15. Katholieke bisschoppen staan de laatste jaren geen hergebruik van kerken toe, dus deze moest afgebroken.
De Thomaskerk staat in de protestantse lijn, en daar is een kerkgebouw net wat minder heilig. Bouw van woningen in een kerk is niets bijzonders, het is op veel plaatsen in Nederland gebeurd. Volgens de bijbel wonen de mus en de zwaluw in de tempel, dus waarom geen mensen in een kerk?
Plaatjes van de kerk aan Hoog Kanje vond ik hier:
https://www.utrechtaltijd.nl/collecties/detail/?collection=utralt_utrec…
Verbouwing kerk
Ik kan me de bezwaren tegen het verbouwen van een kerk tot appartementencomplex goed voorstellen. Maar een gebouw als hier dat in niets leek op een kerk zoals de meeste mensen dat (her)kennen - het had ook een oud schoolgebouw, rekencentrum of politiebureau kunnen zijn - is dat bezwaar nogal gekunsteld. Deze transformatie is een prima oplossing.
Goede bestemming
Ook ik loop in steden graag een kerk in, ben enigszins Christelijk opgevoed, maar geen aanhanger van enig geloof. Veel kerken zijn dat bezoek meer dan waard, maar ik ben het met Theo hierboven eens dat dit niet geldt voor de Thomaskerk. En wat is er voor Zeist dan beter, dan er appartementen in vestigen? Verlicht de woningnood weer een beetje en is zeer waarschijnlijk duurzamer dan afbreken (mits de appartementen zeer energiezuinig kunnen worden opgeleverd). Tot slot: het was dus de kerk van de 'ongelovige' Thomas...
De Thomaskerk
Wanneer ik thans nog katholieke kerken zie staan, doet dat me denken aan de tijd dat ik wekelijks op de basisschool geconfronteerd werd met een invloedrijke pastoor die een enorm stempel drukte op het katholieke basisonderwijs.
Door een principiële kwestie tussen mijn moeder, de pastoor en de hoofdonderwijzer werd mij het leven behoorlijk zuur gemaakt. Ik werd bijna het slachtoffer van zo'n pastoor en hoofdonderwijzer.
In plaats van "heb uw naasten lief", hield ik er bijna een trauma aan over.
Wanneer ik nu zie dat kerken worden afgebroken of een geheel andere bestemming krijgen, beschouw ik dit als een soort revanche en haal opgelucht adem...