Gitaar als wapen

30 december 2023
tekst: Ruud Vermaase en Arend Postma; foto: Ruud Vermaase

Sinds Ruud Vermaase naar Doorn is verhuisd mailt hij met Arend Postma over de voors en tegens van Doorn versus Zeist. In deel 14: een gitaar als wapen.
 

Doorn, 23 december

Ha Arend,

Hier in Doorn speelt bij de Albert Heijn een Oekraïense militair op een accordeon. Althans, ik denk dat hij Oekraïens is. Hij ziet er Oost-Europees uit, draagt een legerparka en er revalideren hier een tiental zwaargewonde Oekraïense jongens in het Militaire Revalidatie Centrum. Ik kom ze regelmatig tegen en heb heilig respect voor ze. Maar ik weet niet zeker of deze muzikant echt daarvandaan komt, omdat ik hem niet durf aan te spreken zonder eerst wat geld in zijn koffer te gooien. Dat geld heb ik immers nooit bij me.

Mensen die mijn boek hebben gelezen, weten dat de proloog een scene is waarin een Libanonveteraan als straatmuzikant gitaar speelt voor de deur van het Ministerie van Defensie op Plein 4 in Den Haag. De jonge veteraan, een radeloze twintiger, heeft een blauwe baret op zijn lange haren en draagt zijn onderscheidingen op een legerparka. Als de Marechaussee hem vriendelijk verzoekt te vertrekken, speelt hij nog één lied: Nowhere Man.

Het zijn gedachten die door mijn hoofd gaan in deze tijd en bij al die afschuwelijke beelden en berichten denk ik maar één ding: ‘Het moet gewoon stoppen.’ Hoeveel mensen gaan er nog sterven omdat niemand het lef heeft om te beslissen dat het zo genoeg is.

Toen, daar in Libanon, maakte ik een foto van mijn gitaar die ik baldadig in het wapenrek had gezet. ‘Mijn favoriete wapen’ pende ik onder de foto in mijn album. Het was als grap bedoeld. Maar nu oogt het dromerig en weinig realistisch.

Als ik de foto bekijk, bedenk ik mij dat ik met dit wapenrek en drie andere mannen op de kamer sliep. Altijd met een lamp aan, omdat de wapens voor iedereen op de post meteen voor het grijpen moesten zijn. Een rek met semi-automatische FAL geweren, MAG-mitrailleurs, UZI-pistoolmitrailleurs, Browning revolvers, een Carl Gustav (zeg nooit Bazooka!), een extra punt 50 mitrailleur plus 2 reserve lopen en nog wat Light Flares rechtsonder in de hoek gestapeld. En mijn gitaar…

Nee, ik koos die gitaar nooit als het schieten begon, maar greep mijn persoonlijke FAL van zijn vaste plek links in het rek. Ik ben niet gek.

Nu staan er op mijn kamer een rijtje gitaren en grijp ik er regelmatig een. Mijn gemoed kiest als vanzelf de liedjes, het zal je niet verbazen dat in deze dagen wat vaker Imagine uit mijn vingers komt. Het was ook het eerste nummer dat ik dit jaar koos voor mijn Top 2000 lijstje. Denk je eens in dat alle mensen hand in hand naast elkaar leven.

Arend, ik wens jou en iedereen een vredig 2024. Laat het gewoon stoppen.
 

Zeist, 27 december 2023

Mooie, wijze woorden Ruud, en ze kunnen niet genoeg gezegd en herhaald worden.

Doorn is in Nederland al wereldberoemd vanwege zijn marinierskazerne. Maar op het gebied van het opkalefateren van Nederlandse (en nu dus ook Oekraïense) militairen met oorlogsleed en trauma’s heeft het ook een reputatie.

Want met zijn Militair Revalidatie Centrum Aardenburg en BNMO (Bond van Nederlandse Militaire Oorlogs- en dienstslachtoffers) wordt de krankzinnigheid en ook het leed van oorlogsgeweld onvermijdelijk zichtbaar in jouw dagelijkse werkelijkheid van supermarkt, groenteboer en slijter.

Ik ben een buitenstaander, maar ergens kan ik mij voorstellen hoe die accordeonist uit Oost-Europa met zijn muziek en uitstraling jou geraakt moet hebben. Want: Nowhere Man en Imagine

Ja, John Lennon. 43 jaar geleden en 2 weken voor hij doodgeschoten werd liep ik met mijn broers langs het Dakota-building waar hij toen woonde. Wij waren toen echt niet meer met hem bezig dan dat hij daar woonde. Onze missie was toen, omdat wij maar één weekend hadden: het World Trade Center, de 42ste straat, New York New York van Sinatra in Greenwich Village, Breakfast in America, Pretzel Logic van Steely Dan in Central Park en dronken worden.

De moord heeft mij nooit meer echt losgelaten en ik heb daar geen verklaring voor. Maar “First we Take Manhattan, then we take Berlin”. Want een week later na de moord was ik in Berlijn. Daar lagen de winkels vol met elpees van John Lennon.

Wij hebben Kerst gevierd in Leiden.

Ruud, ik wens jou een fijne jaarwisseling.
 

Doorn, 28 december

Dear John, eh Arend,

De moord op John Lennon herinner ik mij als de dag van gisteren. Ik studeerde in Delft en zat die ochtend klaar in een koude zaal voor een tentamen Fysica toen een clubvriendje mij het vertelde. Ik stamelde wat terug, raffelde het tentamen af en fietste ongerust naar de eerste de beste sigarenboer om een krant te bekijken. Het bleek waar! Ik kocht alle kranten en las ze keer op keer op mijn kamer aan de Spoorsingel 62 met op de radio alleen maar Beatles. En elk uur weer dat nieuws… Precies zoals in het liedje Laat me slapen van Acda & De Munnik.

Zo komen we weer terug op de openingsscène van mijn boek. Het speelt zich af in april 1981, slechts vier maanden na de moord, terwijl de hitlijsten weer vol staan met Beatles. Als straatmuzikant scoorde je daarmee volle petten.

Langzaam maar zeker sterven die liedjes echter ook uit. In november, tijdens een Kerstdiner met mijn hockeyteam, zaten we 20 man en 20 vrouw sterk aan een lange tafel ergens aan de Utrechtseweg in Zeist. Ik zou een songbook verzorgen, maar was bang dat mijn repertoire te oubollig zou zijn en klopte bij een ruim tien jaar jongere teamgenoot aan die gitaarles had. In zijn schriftje stonden simpele kampvuurliedjes 2.0. Geen Beatles, Stones of Boudewijn de Groot. Maar liedjes van na de eeuwwisseling of iets daarvoor. Triggerfinger, 4 Non Blondes en Danny Vera. De veertigers en vijftigers zongen luidkeels mee met de liedjes die we hadden ingestudeerd en waarvan de teksten groot op een witte muur waren geprojecteerd.

Wat bij mij dan altijd gebeurt, als er nog alleen flessen op tafel staan, het tafellaken besmeurd door omgevallen rode wijnglazen en de kaarsen nog slechts stompjes zijn. Daartussen zit ik met mijn gitaar op schoot en reageer op liedjes die naar me geschreeuwd worden. Attent houdt iedereen mijn glas gevuld. En wat roepen ze dan naar mij?

Angie, Annabel, Lola, Michelle, Hey Jude. Zelfs House of the Rising Sun. Zolang ze mijn glas bijvullen, speel ik door… Tot er een snaar breekt en ik op mijn horloge kijk. De laatste bus naar Doorn vertrekt over 10 minuten. 

In de 26 minuten van halte Renesselaan naar Doorn Centrum erger ik mij aan alles wat er mis ging. Flarden tekst die ik niet meer wist, hele tussenstukjes overgeslagen, dat ene loopje verpest.

Maar als ik dan de volgende dag foto’s zie waarbij vrouwen bewonderend toekijken, stemt mij dat weer goed. Ik kan het nog! Nee, een gitaar is geen wapen, het is een verbinder.

Op naar een hoopvol 2024.