1 september 2019
tekst: Bob Horjus
Kinderen hebben hoop voor de toekomst nodig. Omdat het hun toekomst is.
Wie sombert over de toekomst wordt somber. Idealen en hoop lijken het niet erg goed te doen in Nederland. Pedagoog Max van Manen vertelt dat kinderen volwassenen als fatalistisch ervaren!! Geen wonder dat suïcide was in 2017 de belangrijkste doodsoorzaak van jongeren jonger dan 20jaar. Hoop staat dus echt tegenover wanhoop en is van levensbelang. Een onderzoeker naar extremisme onder jongeren vertelde ma dan ook dat extreme idealen ook ontstaan door een gebrek aan idealisme in de samenleving. Scepticisme is tegenwoordig een kenmerk van intellectueel westers denken. Susan Nieman noemt dat een gebrek aan moed, want je hoeft je nergens aan te committeren. Lekker vrijblijvend.
Maar er lijkt de afgelopen jaren iets te veranderen. Want kijk maar…
We hadden tot ongeveer 10 jaar geleden
- Hippies: die het ideaal van liefde hadden, maar verdronken in egotrips
- Punk: Rauw provocerend en zonder zelf te weten hoe het anders moest
- De generatie NIX. Jonge nihilistische schrijvers die vooral somber waren.
- Vrijwel alle onderzoeken over maatschappelijke en politieke betrokkenheid onder jongeren ademden somberheid: het wordt steeds minder….
We hebben nu
- Greta Thunberg die op een milieuconferentie zei: Jullie zeggen dat je van je kinderen houdt, maar jullie gunnen hen geen goede toekomst.
- Boyan Slat die oceanen schoonmaakt.
- Scholieren die staken voor een beter milieu.
- Scholieren die staken tegen wapengeweld in de VS.
- Jongeren in Engeland die protesteren tegen de Brexit.
- In Zeist hebben we onze Lilly’s Plastic Pickup.
- Ook in Zeist: In het Netwerk Gewoon Samen. Jonge mensen die iets voor anderen willen doen.
Zou dat komen doordat het langzaam maar zeker steeds beter gaat met de mensheid?. Het gaat tegen ons sombere gevoel over de samenleving in…. Maar echt…Voor de middeleeuwer leven we nu ongeveer in de hemel. Hoe kan dat eigenlijk? Volgens socioloog Elias door een proces van civilisatie. Er zijn ‘zachte krachten’ aan het werk die ouders generaties lang lieten kiezen om de wereld stukje bij beetje mooier te maken. Zacht, maar toch krachtig. Zo willen rokers niet dat hun kinderen gaan roken of ze stoppen vanwege de gezondheid van hun kinderen. Toen ik in een justitiële jeugdinrichting werkte vergoelijkten de gedetineerden regelmatig hun eigen criminaliteit, maar als ik ze aansprak als toekomstig ouder gaven ze aan dat ze niet wilden dat hun kinderen later hetzelfde zouden doen. Voor ouders belichamen kinderen hoop. Voor hen moeten we een mooie wereld bouwen. En daar hebben ouders nog wel wat voor over ook.
Opvoeden heeft altijd met hoop te maken. We kijken naar het kind zoals we hopen dat het wordt. Als een kind kan kruipen, denken we niet alleen: leuk, nu kan het zich verplaatsen. We nemen al een voorschotje op wat het later zal kunnen: lopen. Dus we nemen het bij de hand en laten het een paar stapjes doen.
Als ouders kunnen we dat proces versterken. Onderzoek laat zien dat als kinderen opgroeien in een sfeer van individuele competitie, dat ze dan ook egocentrischer worden. Als ze opgroeien in een sfeer waar de gemeenschap belangrijk is worden ze meer gevoelig voor de noden en perspectieven van de ander.
Dus: leer je kinderen idealen. Dat is niet alleen goed voor uw kinderen. Psychiater Dirk de Wachter vindt we niet kunnen leven zonder betekenis te hebben. Iets te betekenen voor anderen. Dat geeft een goed en vervullend gevoel.
Hoe leer je kinderen idealen? Kinderen kijken dat af van mensen die ze belangrijk vinden. Van hun ouders bijvoorbeeld.
Dus: Verdiep je als ouder in idealen. Ga vrijwilligerswerk doen (Bijvoorbeeld: Netwerk Gewoon Samen zoekt nog een voorzitter van het bestuur), probeer de wereld mooier te maken, wordt politiek actief, streef naar sociale gerechtigheid, ondersteun mensen die in het verdomhoekje zitten. Maar het kan ook met kleine dingen: vertel eens aan je kinderen waarom je jouw werk belangrijk vindt.
Ik kwam in een onderzoeksverslag de volgende vragen tegen die ouders en kinderen kunnen helpen om te praten over wat hun idealen zijn:
Wat is belangrijk voor jou? Waar geef je om? Waarom is dat zo?
Wat zou je willen veranderen in de wereld?
Wat zou je kunnen doen om de wereld in die richting mooier te maken?
Is een waarde belangrijker dan andere? En waarom is dat?
Hoe laat je zien dat (waarde) belangrijk voor je is?
Hoe lang is (waarde) al belangrijk je? Wat was de aanleiding om dit belangrijk te vinden?
Hoe bent u van plan om betrokken te blijven bij (waarde) en voor hoe lang?
Hoe beïnvloedt (waarde) je leven? Wat kost het je en wat geeft het je?
Volgende column: Gazebo
Samen opvoeden
Mooi stuk, Bob.