Waarom willen we winnen?

3 oktober 2021
tekst: Kirsten Vonk

In deze tijd waarin niets meer vanzelfsprekend is, worden we bijna gedwongen om informatie en gewoontes op een weegschaaltje te leggen. We worden uitgedaagd om dingen opnieuw te bekijken en om je eigen waarheid te ontdekken in plaats van zaken zomaar aan te nemen.

Zo kwam er tijdens het kijken naar een hockeywedstrijd van mijn zonen op Phoenix (aan de Koeburgweg) spontaan de vraag bij mij bovendrijven ‘waarom willen we eigenlijk winnen?’
Best een vermoeiende vraag van mezelf, want er kwam geen bevredigend antwoord op. M’n eerste reactie was ‘jeemig, zo gaat het toch al eeuwen?’ en ‘dat is nou eenmaal de bedoeling van een wedstrijd’. Maar iets in mij nodigde uit het weegschaaltje in te zetten. Dus vragen stellen om tot een antwoord te komen.

Ok. Waarin zit de winst? Dat je meer doelpunten hebt gescoord dan de tegenpartij. Dat je sneller bent tijdens een race. Dat je meer omzet hebt behaald dan de concurrent. Dat je meer zeggenschap hebt dan anderen. Het gaat om de prestatie.

Het voelde ineens zo leeg. Wat zegt dat nou, wat wordt hiermee beter gemaakt? Voor de winnaars voelt het natuurlijk goed en hun ego wordt gestreeld. Het is een kroontje op al hun inspanningen. Maar is deze vorm van winst zinvol? Winst gaat altijd ten koste van iets of iemand anders. Anderen hebben wellicht net zoveel inspanningen geleverd maar wisten niet te scoren. Zijn het dan losers? Op het gebied van skills en conditie was de winnaar misschien beter maar maakt dat hen als mens ook beter?

Onze maatschappij bestaat voor een groot gedeelte uit competitie; sport, politiek, bedrijfsleven, onderwijs, … Deze vorm, waarbij het gaat om winst, beoordeeld worden en de beste zijn, zorgt op grote schaal waarschijnlijk voor afgescheidenheid. Dat is het tegenovergestelde van saamhorigheid.

Waarbij ik een gevoel van saamhorigheid krijg is toen ik een ziekenwagen met sirenes op de Boulevard zag die om ruimte vroeg op het wegdek. Weggebruikers navigeerden hun auto naar de kant zodat de ziekenwagen er door kon. Op zo’n moment is er geen tegenpartij en geen winnaar. Het maakt niet uit of je van Phoenix of Jonathan bent, of van korfbalvereniging RDZ, uit welk land je komt, wie je werkgever is of hoe rijk je bent. Gezamenlijk hebben we één doel; de ziekenwagen er zo snel mogelijk langs laten zodat er levens kunnen worden gered. De weggebruikers kunnen daar een bijdrage aan leveren. De winst is wat mij betreft saamhorigheid.

Kan saamhorigheid ook plaatsvinden in wedstrijdvorm? Tijdens de hockeywedstrijd hoorde ik een speler tegen de tegenstander zeggen ‘mooie goal man’.
Daar geniet ik van. De speler heeft zijn ego en het gevoel van verlies opzij gezet en een ander positieve aandacht gegeven met een compliment. Voor mij een klein voorbeeld hoe saamhorigheid en wedstrijdvorm kunnen samenkomen.

Wat zou er kunnen gebeuren als het bedrijfsleven elkaar niet uit de markt probeert te drukken maar zou gaan samenwerken? Dat bijvoorbeeld kennis en middelen worden gedeeld om het aandeel gezonde (biologische) voeding te vergroten in plaats van het vergroten van marktaandeel. Daar is het systeem natuurlijk niet naar ingericht en aandeelhouders zouden dit niet toejuichen. En dat is misschien precies het probleem. Geld is winst en gezond eten en gezonde mensen niet.

Zijn we het echte doel niet uit het oog verloren? Dus niet het doel met een net of met een groeiende bankrekening, maar het doel van saamhorigheid, persoonlijke ontwikkeling en hart voor alles wat leeft? Wat heeft gemeente Zeist volgens jou nodig om dit tot stand te laten komen? En hoe kunnen wij, inwoners, daar een bijdrage aan leveren?