Ultra bewerkt voedsel

18 mei 2024
tekst en foto: Margot ten Hoor

Enige maanden geleden, ergens midden februari, was ik op kantoor aan de 1e Dorpsstraat in Zeist toen ik de kraan opende en er niets uitkwam. Hmm… dat is raar, dacht ik, zou de ketel stuk zijn, of de boiler? Het rare was alleen dat er helemaal niets uitkwam, dat maakt je toch niet vaak mee. Na wat zoeken op internet bleek dat er bij graafwerkzaamheden een leiding was geraakt waardoor heel Zeist zonder water zat. Ook stond er bij dat het probleem om 17:00 uur verholpen zou zijn. We hadden die dag een gast in het Ondernemershuis in Zeist. Geen water de hele dag, wat betekent dat? Ik moest denken aan de horeca in Zeist die gasten hadden, het was rond lunchtijd, die konden wel vertrekken. Nog erger het ziekenhuis, daar moest meteen een nood-watervoorziening naartoe worden gebracht.

Mijn gast riep mij onthutst toe: ‘Geen koffie meer dus vandaag! “

Later begreep ik dat er een run op de supermarkten ontstond voor het hamsteren van flessen water. Hoe zou dat gaan als de supermarkten plots niet meer bevoorraad worden? Waar halen we dan ons voedsel vandaan? We zijn erg afhankelijk geworden van de supermarkt. Wat zegt dat over ons? We hebben een blind vertrouwen op het feit dat er voedsel ligt, maar wat ligt er eigenlijk in de supermarkt?

Recentelijk schreef ik een blog over ultra bewerkt voedsel. Op mijn website blog deel ik vaak informatie die te maken heeft met gezondheidszorg of gezondheid in het algemeen. Ik typ dit terwijl ik aan mijn ontbijt van Skyr met goijabes, blauwe bessen en noten zit. Overigens erg lekker.

Terwijl ik in de ochtend de lunch voor mijn zoon klaarmaak bekruipt mij een naar schuldgevoel. Plakjes salami, chocopasta, kaas, alles is en lijkt ultra bewerkt voedsel te zijn, in ieder geval volgens de media. Een beker Optimel, waarvan ik dacht dat het een gezondere keuze was, want geen vet en geen suiker blijkt juist door het proces waarmee ze de suiker en vet eruit halen ultra bewerkt voedsel te zijn. Misschien ook wel logisch, als iets te goed is om waar te zijn, is het dat misschien ook wel.

De tijd dat ik zelfgemaakte groenteprutjes aan mijn zoon kon geven is inmiddels ver achter ons. Hij weet inmiddels dat er lekkerder voedsel bestaat. We worden sinds de explosie van Social media overspoeld met reclame en informatie. Uiteraard zoek je dit zelf op en je krijgt de informatie die jou aanspreekt op basis van jouw vorige zoekresultaten en de daaraan gekoppelde algoritmes. Vaak is deze informatie niet positief maar negatief. Positieve berichten of verhalen over hoe goed iets gaat worden nu eenmaal minder goed gelezen dan shockerende zaken.  Mijn generatie en zeker de generatie na ons zou je kunnen omschrijven als de Generatie Schuldgevoel. We vervuilen de aarde, alleen al door te bestaan. Sinds we begonnen zijn met landbouw proberen we de natuur aan te passen aan onze behoeftes. Ook niet gek, daarom zijn we ook zo succesvol. Indien dieren het konden zouden ze hetzelfde doen, daar ben ik van overtuigd, en in geringe mate doen ze dat ook al wel. Het nieuws wordt gedomineerd door verhalen over vervuiling, onrecht en de vraag hoe je jouw footprint zo klein mogelijk maakt. Door enkel te leven en consumeren vervuil je de aarde enorm, om het nog maar niet te hebben over op vakantie gaan en over een heleboel andere zaken die geen eerste levensbehoefte zijn.  De wekelijkse hoeveelheid (plastic) afval van een doorsnee gezin is enorm.

Zelf ben ik opgegroeid in de jaren ‘80, onze moeders ontdekten in de supermarkt en via reclame op tv voor het eerst op grote schaal de kant en klaar producten. Een beetje van maggi en een beetje van mijzelf. Pakjes macaroni kruiden, Aardappel Anders, soep uit blik. De huisvrouw hield tijd over met al dat gemak en ging voorzichtig weer op zoek naar een baan. Als ik tegenwoordig zelf pastasaus van tomaten maak, staat mijn moeder me met grote ogen aan te kijken, want zo’n pot uit de supermarkt is toch net zo lekker en handig?

Jarenlang heeft de voedselindustrie extra suiker en vet toegevoegd omdat wij dat lekker vinden. In de oertijd was het aanleggen van een speklaagje, als dat al lukte, zeker handig. Je was er natuurlijk nooit zeker van of je de volgende dag weer genoeg te eten zou hebben. Vet en suiker zorgt voor een extra laagje waar je in barre tijden op kunt teren. Inmiddels ligt het voedsel voor het grijpen en is (bijna) iedereen compleet afhankelijk van de supermarkt.

Inmiddels weten we dat niet alles dat op het internet staat of in overige media komt correct is. We ervaren een informatie overload waarbij je niet meer weet wat echt is of niet. Goed nieuws of positief nieuws haalt het nieuws niet. Berichten over de slechte staat van ons drinkwater en hoe moeilijk het schoon te maken is krijgen de meeste aandacht. Hoe schoon ons drinkwater eigenlijk is en dat we onze auto’s op zaterdag staan te wassen met Bar le Duc ontgaat de meesten. In de Middeleeuwen gaven we onze kinderen (slap) bier omdat het water te vervuild was om te drinken. Overigens omdat we ook alle afval en riool in datzelfde water lieten lopen…

Er is zoveel nieuws en zoveel onderzoek voorhanden dat de meeste inhoud ons niet meer raakt. Het gevolg is dat de berichtgeving steeds extremer wordt om nog de aandacht van mensen te kunnen trekken. Daarnaast worden berichten gebracht met een reden en zelfs in de wetenschappelijke wereld worden uitkomsten van onderzoek soms vervalst of aangedikt om aan sponsering te komen. Laten we ons gezond verstand gebruiken en zelf blijven nadenken. Zelf droom ik zo weleens van een zelfvoorzienend bestaan, waarin je alleen met de buren praat over wat er in het dorp en misschien het volgende dorp gebeurt. Want wat doet de rest van de wereld er eigenlijk toe voor de plek waar je woont? Als je twee weken naar Frankrijk gaat zonder Wifi, kom je terug en heb je niks gemist. Ik pleit voor informatievermindering, maar informatie levert geld op en het stopt alleen als wij ophouden met het consumeren van informatie.

Dus laten we kritisch zijn op de informatie de we tot ons nemen. Neem wel kennis van wat ertoe doet, je wordt namelijk wel geacht om de wet (en wat goed voor je is) te kennen en dus ook gebruik te maken van de nuttige informatie die beschikbaar is.

You are what you eat.