1 oktober 2019
tekst: Henny Fokkema, foto: Kees Linnenbank in actie bij SlotstadRTV
‘De lokale omroep zit overal, maar zit in de verdrukking’ kopten de kranten. Het in de lucht houden van een lokale omroep is geen sinecure. Op grond van de Mediawet krijgen gemeenten van het Rijk 1,28 euro per huishouden. Voor Zeist en Bunnik samen vormt dat een bedrag van ca. 45.000 euro per begrotingsjaar. Een schamel bedrag, als je bedenkt dat SlotstadRTV, de lokale omroep voor Zeist en Bunnik, hiervan een radiozender, tv-station en nieuwswebsite in de lucht moet houden, inclusief studio, apparatuur, Buma-rechten, mediahubs, kijk- en luisteronderzoek, etc. Dat kan alleen met vooral vrijwilligers en dan nog.
In de raadsvergadering van 17 september jl. besloot de gemeenteraad van Zeist om positief advies uit te brengen aan het Commissariaat voor de Media over de verlenging van de aanwijzing van SlotstadRTV als dé lokale publieke media-instelling voor de gemeenten Zeist en Bunnik.
Op 4 september jl. berichtten de kranten dat de Raad voor het Openbaar Bestuur en de Raad voor Cultuur aan de Minister hebben geadviseerd om de lokale omroepen voortaan niet meer via de gemeente te betalen maar rechtstreeks vanuit het Rijk. Er wringt kennelijk iets in de opdracht van de lokale omroepen en de financiering ervan. Wat knelt?
Van 2010 tot 2018 heb ik als verslaggever voor SlotstadRTV de raadsvergaderingen verslagen en talrijke aan de politiek gerelateerde series opgezet en gepresenteerd. In deze hoedanigheid heb ik met stijgende bewondering de grote en niet aflatende inzet van mijn collega- vrijwilligers meegemaakt en de in- en externe gang van zaken bij SlotstadRTV tot in detail kunnen observeren.
Een van mijn observaties is dat er elk jaar opnieuw (ook al heeft SlotstadRTV voor vier jaar de zendmachtiging gekregen) gesprekken moeten worden gevoerd met de wethouder over de vraag of en hoeveel subsidie SlotstadRTV krijgt. Misschien gingen de gesprekken over formaliteiten. Desalniettemin kunnen ze ook de indruk wekken “wie betaalt, die bepaalt”, zoals een oud gezegd luidt. Daarnaast kan de vraag worden opgeworpen of deze formaliteiten het onafhankelijke functioneren van SlotstadRTV in de weg staan? Anders gezegd kan SlotstadRTV in alle vrijheid de blaffende hond in de Zeister dorpstuin zijn?
De lokale omroep heeft een wettelijke, publieke opdracht. Idealiter heeft SlotstadRTV een medium-aanbod dat gericht is op alle inwoners en vervult SlotstadRTV een waakhondfunctie in de lokale democratie. Daarnaast is SlotstadRTV het aangewezen medium waar mensen hun stem kunnen laten horen. Ik denk dat ook in Zeist en Bunnik – wanneer mensen hun stem niet kunnen laten horen - de kleine dingen, de dingen waaraan mensen zich kunnen ergeren, uiteindelijk een werking hebben die de democratie als geheel uitholt.
De Raad voor Cultuur pleit er niet voor niets indringend voor om “de financieringssystematiek van de publieke lokale omroep grondig te herzien. De financiering moet niet meer vanuit het gemeentefonds, maar vanuit de mediabegroting komen. Financiering via de mediabegroting vergroot de journalistieke onafhankelijkheid. Daarnaast biedt het een steviger waarborg dat het beoogde normbudget per huishouden voor de lokale omroep hier ook daadwerkelijk aan wordt besteed”.
Mijn advies: maak van SlotstadRTV een medium van voor en door allen. Geef iedereen die dat wenst een stem. Koppel, conform het advies van de beide Raden, de financiering los van de gemeente. Plaats een openbare oproep om zitting te nemen in het Programmabeleid Bepalend Orgaan (PBO), zodat alle geledingen en stromingen vertegenwoordigd zijn. Geef dit orgaan, zoals wettelijk is voorgeschreven, de eindverantwoordelijkheid voor het programmabeleid. Laat mensen onder eindredactie van SlotstadRTV filmpjes maken, bij voorbeeld vraag scholen een programma te verzorgen, schakel het Kunstenhuis in, vraag bezoekers recensies van culturele activiteiten, enz., enz. Geef de programmering een expliciet lokaal gezicht. Maak een duidelijke scheiding tussen de verslaglegging van en het commentaar bij de raadsvergaderingen en de pr-activiteiten van de gemeente. Laat de onafhankelijke ‘journalist’, die als vrijwilliger zijn werk doet, in alle vrijheid nieuws, (achtergrond)informatie en duiding brengen, opdat de kijkers/luisteraars/lezers zich met hem/haar kunnen identificeren in plaats van met bestuurders en andere autoriteiten.
In het Poëziegeschenk 2019 las ik in de bundel ‘Vrij-Wij?’ van Tom Lanoye de volgende regels:
Geen woord bekoort zozeer
voor wie het hoort.
Geen woord vermoordt zoveel
van wie er niet bij hoort.
Volgende artikel: Uitslag peiling CO2-compensatie