Leiderschap, op zoek naar essentie

16 januari 2022
tekst: Steven Spaargaren, foto’s: Pixabay 

Burgemeester Koos Janssen heeft een lezing gegeven op het jaarcongres van het Zijlstra Center van de Vrije Universiteit Amsterdam op 12 december 2019. De neerslag is een cahier dat ik bij de gemeente Zeist heb aangevraagd onder de titel Leiderschap, op zoek naar essentie. Hij vertelt daarin hoe leiderschap uitpakt in de praktijk. Hij neemt als voorbeeld het woonwagencentrum Beukbergen in Huis ter Heide, gemeente Zeist.

Hoe is het begonnen? Koos Janssen werd in 2006 benoemd tot burgemeester van Zeist. Bij zijn benoeming werd hij tevens voorzitter van het Woonwagenschap, een gemeenschappelijke regeling van vier gemeenten: De Bilt, Utrechtse Heuvelrug, Wijk  bij Duurstede en Zeist.

Het woonwagencentrum Beukbergen zou opnieuw ingericht worden. Beukbergen was hard toe aan een opknapbeurt: alles was aan vervanging toe. De bewoners van Beukbergen stonden in het verleden bekend als reizigers. Ze waren onbekend en in die zin onbemind. Langzaam raakten de Beukbergenaren los van Zeist en omstreken. Bewoners moesten opboksen tegen vooroordelen.
Hoe reageerde de overheid daarop? Beukbergen zou opnieuw ingericht moeten worden. Al bijna honderd jaar keek iedereen de andere kant op. Er lagen plannen klaar op het gemeentehuis maar die top-down benadering had tot niets geleid. Hij besloot dat dit zo niet kan. Er was actie nodig.

Hij besloot de Beukbergenaren thuis op te zoeken. Hij wilde op pad gaan zonder plannen of agenda en hij werd gastvrij ontvangen. Hij vroeg aan de bewoners van Beukbergen: wat willen jullie? Zijn opgave was om een plan te maken met en voor de mensen.
Ik citeer uit het cahier: “Beukbergen werd groter in plaats van kleiner. Met oude wagens en nieuwe villa’s. Met jonge en oudere bewoners. Beukbergen werd een centrum van en voor alle generaties.” Daar heeft men rekening mee moet houden.  

Om de vooroordelen te bestrijden werden allerlei activiteiten ondernomen voor de hele gemeenschap. De gemeenteraad ging in oktober 2014 op werkbezoek en dat bleek het begin van vele bezoeken tussen gemeente en inwoners. De gemeente vergaderde vaak op het woonwagencentrum en bewoners kwamen naar vergaderingen op het gemeentehuis. Zelfs Koning Willem-Alexander kwam op bezoek in de oudste woonwagen van het centrum in november 2017. De koning wilde bewoners ontmoeten en met hen praten.

Het woonwagencentrum is in tien jaar opnieuw ingericht in samenspraak met de bewoners. Een centrum in Zeist met inmiddels ruim 220 standplaatsen: het grootste woonwagencentrum in Nederland en zelfs in Europa. Daar heeft Koos Janssen aan bijgedragen.

Hoe gaan we met elkaar om? Het zijn de vragen die de essentie van leiderschap raken. Een andere manier van leiding geven die uitgaat van:
het zoeken van nabijheid,
het horen van de maatschappelijke behoefte,
het voorbijgaan aan vooroordelen,
het werken vanuit gelijkwaardigheid,
het nemen van zoektijd,
het werken aan gemeenschappelijkheid en
het geloven in de kracht van de relatie.

Koos Janssen heeft laten zien wat leiderschap betekent voor de bewoners van Beukbergen, voor de gemeente en voor hemzelf. Leiderschap krijgt betekenis in de relaties tussen mensen. In essentie komt het neer op het creëren van waardevolle interacties tussen ‘ik’, ‘jij’ en ‘wij’. Dat is de essentie van goed leiderschap.
 

Wil je het hele cahier lezen? Vraag dan een exemplaar aan via secretariaatburgemeester@zeist.nl