31 januari 2020
tekst en foto’s: Puma Smagge
De Oranjevereniging / Comité 4 en 5 mei Den Dolder zorgde er in samenwerking met Stichting het Bezinningshuis en de Historische Vereniging Den Dolder voor dat op 27 januari ook in Den Dolder stil gestaan werd bij de verschrikkingen van de Holocaust en alles waar de Holocaust voor staat.
Op het station wapperde de vlag van 75 jaar vrijheid. Er liepen een aantal figuranten rond in kleding van toen met koffertjes en dekens…. gereed om te gaan reizen. Zij stonden zo symbool voor het vertrek; het vertrek naar een kamp, het vertrek naar de Arbeidseinsatz, een transport, een evacuatie, vertrek naar een onbekende of ongewisse toekomst, vertrek uit deze wereld..
De figuranten beeldden de getuigen uit van de vervolgingen, deportaties en onderdrukkingen die synoniem staan met deze dag. Dit deden zij niet alleen door gekleed te gaan in de kleding van toen maar met name door stilzwijgend kaartjes uit te delen aan reizigers. Op de kaartjes stonden in het kort oorlogsverhalen van dorpsgenoten. Het doel ervan was om een ieder even bewust te (kunnen) laten worden van deze dag en de betekenis van 75 jaar vrijheid.
Het stilstaan bij deze dag op deze wijze leidde tot verschillende reacties. Er waren mensen die stilzwijgend het verhaal aannamen. Anderen waren dankbaar en verrast voor deze creatieve en indringende wijze om te herdenken. Sommigen gingen tegelijk het gesprek aan en vertelden over de eigen ervaringen. Anderen waren verrast door de verhalen en waren zich niet bewust van sommige gebeurtenissen die op de kaartjes stonden. Er waren mensen bij die vanaf de weg de 75 jaar vrijheid vlaggen zagen wapperen, gestopt zijn en langs kwamen om te kijken hoe hier invulling aan gegeven werd. Er was ook een koppel waarbij de een zijn kaartje hardop voorlas, waarna zij haar kaartje hardop voorlas voor de ander. Beiden waren aangedaan door de inhoud. Iemand stelde: “ja belangrijk – veel mensen weten niet wat oorlog en vrijheid is; ik weet het van nabij”. Zijn verhaal….. pas 10 jaar Nederlander geworden… zijn verleden laat zich raden!
Het was enorm mooi te zien dat het aansloeg bij alle generaties….
Al in al wederom een geslaagde activiteit in het kader van 75 jaar bevrijding dat in Den Dolder mogelijk gemaakt wordt door veel dorpsgenoten en samenwerkingen met o.a. Maria Christina Kerk, Bezinningshuis, Historische Vereniging Den Dolder, en Oranjevereniging / Comité 4 en 5 mei Den Dolder. Tot aan 4 en 5 mei vinden nog activiteiten plaats op 15 maart (integraal danstheater) en 6 april (herdenking van de gefusilleerden aan de Soestdijkerweg).
Alleen al bij binnenkomst van het station werden mensen getroffen door de tekst op de informatieborden:
Mensen
- die gedwongen werden te vertrekken,
- die werden geïnterneerd,
- die gedwongen werden te werken,
- die werden weggevoerd naar vernietigingskampen,
- die moesten vluchten,
- die wel terugkwamen maar getekend zijn….
- die niet meer terugkwamen,
- die dierbaren moesten achterlaten,
- die dierbaren nimmer meer zagen,
- die dierbaren verloren,
- die ……………………
Hieronder de teksten op de kaartjes die werden uitgedeeld:
Ik ben gearresteerd vanwege een diefstal. Ik zit vast in de gevangenis in Utrecht. Ik word uit de cel gehaald. Er is een represaillemaatregel…. Wij worden weggebracht in een vrachtwagen…. Wij staan nu bij de Soestdijkerweg………… Wij worden stuk voor stuk neergeschoten ………….
(Wij staan vermeld op het monument aan de Soestdijkerweg)
Ik ben Dick. Ik ben 20 jaar. Ik kom uit Den Haag. Ik vertrek zo naar Kassel waar ik moet gaan werken in een fabriek. Ik weet niet wat mij te wachten staat. Ik bid dat God mij helpt. Ik bid dat ik eenmaal Dinny weer mag omhelzen, de vrouw van mijn leven die ik juist een paar maanden geleden ontmoette. Ik kon niet bij haar blijven. Ik kon ook niet onderduiken, want dan zou ik mijn moeder en mijn drie zussen in gevaar brengen. Ik ben bang.
(Ik kom terug in de zomer van 1945 en trouw met Dinny in 1949)
Ik ben joods. Onze familie heeft zich ingeschreven als psychiatrische patiënt om zo de jodenvervolging te ontduiken. Toen wij uit het westen van Nederland werden overgeplaatst, kwamen wij op de W.A. Hoeve terecht. Er kwam een razzia……. Wij zijn gevlucht. Het bos in. Na enige tijd gingen wij terug omdat de kust wel veilig zou zijn. Niet waar…. De Duitsers waren er nog. Wij worden nu gedeporteerd. Waarnaar toe weet ik niet.
(Onze geschiedenis staat vastgelegd in het boek Vergeten Slachtoffers)
Ik ben een onderofficier in het KNIL. Na de capitulatie ben ik geïnterneerd te Batavia. Wij worden gezond verklaard om op transport te gaan. Waarheen is onbekend. Aan boord van een schip zonder Rode Kruis markering zoals de Conventie van Geneve voorschrijft, worden wij opgesloten. Het schip heet de Junyo Maru; het is een van de Japanse Helleschepen. Wij worden midden in de nacht getroffen door explosies en het schip gaat ten onder.
Dit is een van de grootste scheepsrampen ter wereld geweest. Er zijn minstens 5600 slachtoffers (ter vergelijking, Titanic betreurde 1500 slachtoffers). Het schip werd getroffen door torpedo’s van een Britse onderzeeboot. Doordat er geen Rode Kruis markering was, kon men niet weten dat het krijgsgevangen betrof.
(Mijn laatste rustplaats is Indische Oceaan, nabij Benkoelen)
Ik ben een 3-jarige wiens vader is geëxecuteerd en is begraven in een massagraf. Wij worden nu gedwongen te gaan naar het interneringskamp. Mijn broers zijn ouder en gaan naar het mannenkamp in de jungle. Samen met mijn moeder moet ik naar het vrouwenkamp in de jungle. Ik weet niet wat mij te wachten staat. Ik weet niet wat mij daar te wachten staat. Mijn moeder overlijdt in het kamp. Ik weet niet wat mij te wachten staat. De oorlog is voorbij. Ik weet niet hoe ik mijn broers weer ontmoet…..
(Na de oorlog worden wij gerepatrieerd naar Nederland)
Het is de Hongerwinter. Ik ben 12 jaar. Ik heb het bombardement op Rotterdam van de meidagen 1940 meegemaakt. Ik ben nu naar een mevrouw op Rozenburg gebracht. Mijn broers zijn ondergedoken in Friesland. Ik mag van de bezetter 2 flessen melk en 1 brood naar mijn ouders brengen. Met de roeiboot naar Maassluis en vervolgens lopend, op schoenen met rieten zolen, naar huis in Blijdorp (zo’n 18 km). En de volgende ochtend weer terug…. En dan weer… en dan weer…
5 mei 1945: Ik ga naar huis.
(5 mei 1945: ik ben samen met mijn zusje deze 18km naar huis gelopen)
Ik ben een planter, geboren en getogen alhier. Mijn familie is hier meerdere generaties. Ik bezit een theeplantage. Ik word geïnterneerd in het kamp Ambarawa. De omstandigheden zijn slecht. Door uitputting en mishandeling overlijd ik begin augustus 1945.
(Mijn laatste rustplaats is te Ereveld Kalibanteng, Semarang)
Ik ben 13 jaar oud. De oorlog is voorbij. Chaos breekt uit. De Japanse ex-bezetter geeft haar wapens aan opstandelingen. Er is onrust in de stad. Ik ga helpen bij het Rode Kruis help iedereen. Ik word tegengehouden op straat en wordt haast gevild. Later wordt ons Rode Kruis team gevangen genomen en vastgezet in de gevangenis. Die avond worden wij bevrijd door 1 Nederlander en Britse Ghurkas. Op het binnenplein staat de vergiftigde thee gereed die alle honderden gevangen te drinken zouden krijgen enkele uren later. Ook zie ik mijn vader die dezelfde dag elders was gevangen genomen terwijl hij bezig was de elektriciteitsvoorziening van de stad op peil te houden.
(Wij worden gerepatrieerd naar Nederland)
Ik ben Pierre Maurice Roels. Ik ben 61 jaar. Ik kom oorspronkelijk uit België maar ben getrouwd met een Nederlandse. Ik werk bij de spoorwegen. Ik ben treinrangeerder bij het station Den Dolder. Het is 8 maart 1944 en de ochtend was al angstaanjagend geweest met een groot bombardement door 47 geallieerde bommenwerpers op het Fliegerhof Soesterberg. Nadat de chaos voorbij was, kwam in de middag een bombardement door 73 geallieerde bommenwerpers. Ook het station in den Dolder werd geraakt. Tankwagons vlogen in brand. Ik kwam om tijdens dit bombardement.
(Een monument ter nagedachtenis aan mij staat bij het stationsgebouw)
 |
Volgende bijdrage: Launch Your Future |
