1 juli 2019
tekst: Henny Fokkema, foto: Pixabay
“Ach mijn vrouw wil naar Zuid-Frankrijk
voor vakantie en vertier.
Daarom rijdt ze nu door Vlaanderen
en ik ben haar passagier.
Meid, waarom zo ver gereden,
waarom blijven we niet hier,
waarom blijven we niet in Vlaanderen
met zijn duizend soorten bier?”
zingt Joost Prinsen. Het vakantielied is op muziek gezet door Harry Bannink. De tekst is geschreven door de onvolprezen dichter Willem Wilmink, die van 1981 tot 1991 in Zeist woonde en vanuit zijn Couwenhovense woning zeer productief tal van schitterende liedjes en gedichten het licht liet zien.
Vakantie. Het begon allemaal in 1910 toen de vakbond van diamantbewerkers als eerste een aantal vrije dagen voor zijn leden regelde. Veel arbeiders hadden werkweken van wel 70 uur. Eerst waren de verlofdagen nog onbetaald, maar in de jaren 20 van de vorige eeuw wisten loodgieters en bouwvakkers door middel van een staking af te dwingen dat de vrije dagen werden doorbetaald. Deze vrije dagen waren bedoeld om de arbeiders te laten ontspannen. Ze moesten ook eens iets nieuws gaan doen en erop uitgaan. Echter, om dingen te ondernemen was geld nodig. Pas na de Tweede Wereldoorlog kwam er bovenop het betaalde verlof een extra vakantietoeslag. De toeslag was voor veel mensen noodzakelijk. Zonder dit extra bedrag konden ze het zich niet veroorloven om op vakantie te gaan. Van meet af aan was het dan ook de bedoeling dat het vakantiegeld gebruikt werd voor de vakantie. Dit was gunstig voor de werkgever, die zijn personeel na de vakantie weer uitgerust zag terugkeren.
Eind mei wordt het vakantiegeld uitbetaald. Tegenwoordig kennen de meeste CAO’s een uitkering van 8% van het jaarsalaris. Door de procentuele berekening een bom met duiten als je veel verdient. Maar ……, het maakt nogal wat uit of je bruto 8% van 100.000 Euro = 8.000 Euro of 8% van het minimumloom ca. 20.000 Euro = 1600 krijgt. Met 1600 Euro blijft er misschien wel niets anders over dan thuis te blijven en als het weer meezit in het zonnetje naar vakantieliedjes te luisteren.
Hoe kan het toch gaan? Wat begon als een afgedwongen recht op vacante, ontspannende tijd voor de arbeider is verworden tot een douceur voor de goedverdienenden. Zij kunnen hun vorkje prikken in exotische oorden of brengen hun tijd door in hun vakantiewoningen. De mensen met een laag of midden inkomen moeten het doen met een patatje om de hoek en in veel gevallen moet het vakantiegeld worden ingezet om schulden af te betalen of worden gebruikt voor de aanschaf van een dure laptop voor de schoolgaande kinderen.
Nu het vakantiegeld verworden is tot wat het is, vraag ik me af of de oorspronkelijke waarde hiervan in de huidige vorm nog wel gerealiseerd wordt: veel mensen moeten het geld voor andere dingen inzetten of het bedrag is sowieso te klein om er in deze dure tijd van op vakantie te gaan. Er wordt nimmer geopperd om de uitkering van het vakantiegeld voor iedereen gelijk te stellen of er een maximum van 3000 Euro aan te verbinden, zoals op grond van het jaarinkomen een maximum is vastgesteld voor de betaling van de AOW-premie en de bijdrage aan de Zorgverzekeringswet.
Het blijft curieus dat wij in dit goede Nederland het te betalen premiebedrag wél maximeren, maar bij uitbetalen de financiële ongelijkheid beschouwen als iets natuurlijks en niet benaderen als een systeem dat bijgesteld dan wel veranderd kan worden.
Voor iedereen een goede vacante tijd gewenst, hoe deze ook mag zijn!
Volgende column: Code Oranje op de boekenmarkt