De waarde van zorgeloosheid

16 juli 2021
tekst: Henny Fokkema; foto: Lisa Runnels via Pixabay

Hoe als je je

hoe
als je je
met zorgeloosheid
kon omringen
en dat dat
je ruimte
was

Gedicht: Bert Schierbeek.

Afgelopen week kreeg ik van de Persvoorlichting van de Gemeente Zeist een mail met het volgende bericht:

Extraatje in vakantietijd voor minima Zeist

De gemeente Zeist biedt inwoners met een laag inkomen tot 1 november een gratis uitje aan. Zwemmen, naar de film, Lobbus of Jungle Gemz bezoeken: er is voor ieder wat wils. De gemeente wil na een lange periode met beperkingen, inwoners waar nodig ondersteunen. Ook als het gaat om broodnodige ontspanning.

In mijn column van 5 juni 2020 met de titel “De waarde van een iets andere richting" deed ik de suggestie om het in Zeist beschikbare miljoen voor ondersteuning van sportverenigingen, culturele instellingen, horecaondernemers en winkeliers in de vorm van een tegoedbon ook ten goede te laten komen aan inwoners met een laag inkomen. Het zal wel toeval zijn dat het idee en de uitwerking nogal op elkaar lijken. En als het geen toeval is, dan raad ik iedereen die een suggestie heeft aan columnist te worden bij het Zeistermagazine.

Een mooi gebaar van de gemeenteraad in Zeist! En toch is er een muisje dat knaagt. Lezend in het boek ‘Ruis’ van Daniel Kahneman, winnaar Nobelprijs voor economie in 2002, die veelvuldig gebruik maakt van het begrip ‘beslissingshygiëne’ en stelt dat iedere beslissing die zonder strikte procedures wordt genomen uitmondt in variatie en willekeur, vraag ik me dus op aanraden van Kahneman af welke ruis in deze beslissing van de gemeenteraad een rol heeft gespeeld? Het lijkt erop dat het extraatje voor de minima in vakantietijd een tamelijk willekeurig besluit is.

Voor het volgende begrotingsjaar moet er in Zeist fiks bezuinigd worden. Om over deze bezuinigingen mee te denken is een inwonersadviescommissie in het leven geroepen. Als ik het verslag van de inwonersadviescommissie goed heb begrepen dan is er in Zeist nogal wat gesteggel over het advies van deze adviescommissie om een beperkte verhoging van Onroerende-Zaak Belasting (OZB) te overwegen. Zeist is landelijk gezien een van de gemeenten met de laagste OZB-tarieven. De inkomsten van de OZB kennen geen vooraf bepaald bestemmingsdoel en geven de gemeenteraad de vrijheid te bepalen waarvoor de opbrengsten uit de OZB worden ingezet.

Kahneman gaat er niet vanuit dat we ‘niet gemotiveerd zijn om al onze goede ideeën uit te voeren, maar ons brein is ontworpen om ons te beschermen tegen dingen te doen die onzeker, beangstigend of nieuw zijn’. Met dit citaat in het achterhoofd: zou het zo kunnen zijn dat de politiek in Zeist het extraatje in vakantietijd een mooi en aanvaardbaar gebaar vindt, omdat dit gebaar tegelijkertijd de angst van het college voor een verhoging van de OZB camoufleert? 

De gemeente Zeist kent naast een dominante groep van welvarende inwoners, een aanzienlijke groep mensen met een laag inkomen. Algemeen is bekend dat voor mensen met een laag inkomen zorgeloosheid ver te zoeken is en dat zij voor enige zorgeloosheid zijn aangewezen op een sociale overheid die solidariteit als basis heeft.

Toen ik in juni van het vorige jaar mijn column schreef, probeerde ik ‘een achteloze voet in een andere richting neer te zetten’, want daar begint het volgens Lidy van Marissing mee. Wat zou het mooi zijn als dit ‘extraatje in vakantietijd’ een eerste begin is om de inwoners met een laag inkomen een beter leven te bezorgen.

De politiek in Zeist wil kennelijk concreet iets voor de minima in het dorp betekenen. Hoe deze concrete maatregel tot stand is gekomen, wordt in het persbericht niet vermeld. Zo blijft het voor mij de vraag of dit extraatje voor de minima een variant is op het bestaande beleid en tamelijk willekeurig is? Of is dit extraatje een eerste aanzet tot solidariteit: een beginnetje voor een systematisch, ander beleid opdat ook de grote groep mensen met een laag inkomen in Zeist structureel de ruimte krijgt om zich met enige zorgeloosheid te omringen?