12 februari 2023
tekst: Silke Zwart; foto: Hans Snel

Zeistermagazine laat de Zeister gemeenteraadsleden aan het woord. Dit keer: Silke Zwart (GroenLinks).

Wat heeft je gemotiveerd om de Zeister politiek in te gaan?
Het korte antwoord: ik heb altijd al willen vechten voor wat kwetsbaar is. Mensen met een laag inkomen, jongeren in de jeugdzorg, de LHBTIQ+-gemeenschap en woningzoekenden, bijvoorbeeld. Het langere antwoord: toen ik in Zeist kwam wonen, ben ik al snel lid geworden van GroenLinks. Ik vind dat we welvaart eerlijker moeten verdelen, dat we de klimaatcrisis moeten aanpakken en dat iedereen gelijk behandeld dient te worden. GroenLinks sluit het beste aan bij hoe ik geloof dat dit bereikt kan worden. Ik ondersteunde de afdeling onder andere met flyeren en met de fractiecommunicatie. Zo raakte ik steeds meer op de hoogte van wat voor mooie dingen de lokale politiek kan bereiken, zoals bijvoorbeeld de regenboogagenda. Ik word erg enthousiast van kleine, concrete en zichtbare veranderingen. Gemeentes krijgen ook steeds meer bevoegdheden erbij. Dat maakt het werk relevant en uitdagend!

Hoe is het eerste jaar van je raadslidmaatschap je bevallen?
Het eerste jaar is erg goed bevallen. De collega’s zijn ontzettend fijn en stap voor stap maken we samen Zeist nog wat mooier! De ondersteuning vanuit de gemeente is ook goed. Er zijn veel bijeenkomsten over bepaalde onderwerpen die belangrijk zijn voor raadsleden, zoals de begroting. Ook zijn er veel bijeenkomsten georganiseerd om Zeister organisaties te leren kennen. In Zeist zetten al veel organisaties en inwoners zich in om Zeist nog beter te maken. Bijvoorbeeld het Kunstenhuis en stichting Leerkansen Zeist. Ook het werk en de bevlogenheid van medewerkers van de RSD en BIGA (twee organisaties die veel doen op het gebied van werk & inkomen) zijn inspirerend!

Je hebt politieke wetenschappen gestudeerd. Zit er veel verschil tussen de theorie en de praktijk?
Er zit zeker verschil tussen de theorie en de praktijk! In de praktijk spelen bureaucratie, financiële middelen en mensuren helaas vaak een grotere rol bij het uiteindelijke beleid dan in theorie. Ook staan vaak twee theorieën tegenover elkaar. De ene theorie gelooft dat rechtvaardigheid inhoudt dat welvaart meer gelijk moet worden verdeeld. Welvaart komt namelijk vaak door een combinatie van toevallige factoren zoals talenten of geboorteplek tot stand. Terwijl de andere theorie beargumenteert dat het rechtvaardig is om mensen over hun eigen middelen te laten beslissen. In de praktijk moeten dan afwegingen worden gemaakt. Bij die afweging speelt in de praktijk politieke voorkeur ook vaak een rol.

Met welke onderwerpen en thema’s heb jij je tot nu toe vooral bezig gehouden?
Ik ben woordvoerder voor werk & inkomen, jeugdzorg, onderwijs en diversiteit & inclusie. Vooral werk & inkomen is momenteel enorm actueel, omdat steeds meer mensen moeilijk rond kunnen komen door de inflatie, hoge huren/huizenprijzen en energieprijzen. Hier houdt de raad zich veel mee bezig. Samen met collega’s heb ik ook een motie ingediend om te kijken hoe de grootste financiële pijn op dit moment kan worden verzacht. Deze motie benadrukt dat het zowel belangrijk is om te kijken naar armoede in het algemeen als naar armoede bij jongeren. Jongeren worden hard geraakt, want ze hebben vaak nog geen woning, verdienen vaak weinig en hebben weinig tijd gehad om te sparen. Het is belangrijk om hen een goede start te kunnen geven.

Verder zijn we in Zeist bezig met “informatie gedreven sturen” binnen het sociaal domein. Dit houdt in dat er wordt gemonitord hoeveel jongeren momenteel jeugdzorg ontvangen in Zeist en wat voor zorg dit is. Hoeveel jongeren zitten in een instelling en hoeveel jongeren praten er een aantal keer met hulpverlener? Het is belangrijk om dit te weten, zodat de hulp terecht komt bij de mensen die dit nodig hebben. Ook ben ik betrokken geweest bij het gesprek over welke principes er moeten gelden bij het verlenen van (jeugd)zorg in Zeist.

Daarnaast heb ik vanuit mijn portefeuilles uiteraard ook meegedacht over de begroting. Ik vind het belangrijk om te borgen dat er voldoende middelen zijn om mensen met een laag inkomen te steunen en jongeren zorg te bieden.

Kun je iets bijzonders noemen dat je is opgevallen of wat je hebt meegemaakt in het raadswerk?
Het meest bijzondere vind ik de maatschappelijke betrokkenheid van kinderen en jongeren. Ik mocht samen met een aantal anderen (waaronder jongeren uit de jongerenraad en de kinderburgemeester) jureren voor de uitreiking van het eerste kinderlintje. Ik ben enorm onder de indruk van Mats, die op 6-jarige leeftijd al de wereld mooier maakt door geld op te halen voor Oekraïense vluchtelingen en afval te rapen. Ook de installatie van kinderburgemeester Yehailey vond ik erg leuk om mee te maken. Zij organiseerde bijvoorbeeld al een mooie actie door speelgoed in te zamelen voor kinderen uit gezinnen met een laag inkomen. Verder ben ik onder de indruk van de jongeren in de jongerenraad! Die maatschappelijke betrokkenheid op jonge leeftijd, vind ik erg bijzonder.

Wat speelt er op dit moment actueel in de raad? Hoe sta jij daar in?
In de raad spreken we veel over armoede. In 2022 is ook het bedrag dat mensen kunnen krijgen voor sport, cultuur of school van hun kinderen omhoog gegaan. Verder wil Zeist de mogelijkheid tot giften in de bijstand verhogen. Daarnaast starten met een proef om de kosten-delersnorm (een korting op je uitkering als je samenwoont) het eerste halfjaar niet toe te passen. Er gaat ook extra geld naar maatschappelijke organisaties die mensen die het moeilijk hebben, helpen. Bijvoorbeeld de Voedselbank. Het college heeft recent ook een plan naar de raad gestuurd om invulling te geven aan hoe ze het geld dat is vastgesteld voor extra ondersteuning, willen besteden. Ik ben blij met de inzet van het college en zal ook om extra inzet voor bestaanszekerheid onder jongeren vragen. Volgens het NIBUD worden jongeren van 18 tot 27 hard geraakt door de bestaanszekerheidscrisis. Als zij ondersteuning krijgen om een goede basis te leggen, hebben zij hier de rest van hun leven profijt van!

Ik vind bestaanszekerheid een ontzettend belangrijk onderwerp, want de fysieke en mentale consequenties van financiële stress zijn enorm groot. In een welvarend land als Nederland is het onacceptabel dat sommige mensen zo moeilijk rond kunnen komen, omdat de inkomensongelijkheid zo groot is. Goed dat het college hier actie op onderneemt. Bij de begroting is hier voor in ieder geval vier jaar geld voor vrijgemaakt. Het college heeft net een voorstel geschreven, waar raadsleden nu hun mening over mogen geven.

Gemeentes zijn ook verantwoordelijk voor het uitkeren van de bijstand, sociale regelingen, energietoeslag en destijds de coronasteunpakketten. De RSD organiseert dit voor Zeist en vier andere gemeentes, waar we nauw mee samen werken. Als je samenwerkt, moeten er ook afspraken worden gemaakt. In 2023 worden de afspraken opnieuw geëvalueerd. Ik vind het belangrijk dat we redelijkerwijs solidair zijn met elkaar en werken vanuit vertrouwen. Daarnaast vind ik het belangrijk om vast te houden aan maatwerk, zodat iedereen de aandacht krijgt die ze verdienen. Verder ben ik van mening dat het minimumloon en de uitkeringen omhoog moeten. Dat ligt echter bij de landelijke politiek, net als het invoeren van een basisinkomen.

Je geeft debatworkshops voor studenten. Heb je nog debattips voor de Zeister raad?
Een algemene tip die ik altijd meegeef als ik debatworkshops geef: analyseer wat er op het spel staat. Waar zit het spanningsveld? Tussen bepaalde belangengroepen of tussen bepaalde waarden? En welke waarden of belangengroepen dan? Een tweede tip: maak aannemelijk waarom iets waarschijnlijk wel of niet gaat gebeuren. Voorbeeld: waarom is het wel of niet waarschijnlijk dat inwoners tevredener zijn als een participatietraject op een bepaalde manier verloopt? Ik vind debatteren als hobby erg leuk en in de politiek hoef je het natuurlijk ook niet altijd eens te zijn. Tegelijkertijd geloof ik wel dat het in de raad ook heel belangrijk is om te verbinden. Het is goed om te kijken naar waar diverse partijen overeen komen, in plaats van naar de verschillen. Vaak liggen standpunten ook dichter bij elkaar dan soms in eerste instantie wordt gedacht. Daar zit wel een verschil met debatteren als sport.

Hoe combineer je het raadswerk met je andere activiteiten?
Het raadswerk beslaat vrijwel standaard twee avonden per week aan vergaderingen. Voor de rest werk ik doordeweeks overdag. Ik volg een traineeship via NewPublic, een soort uitzendbureau voor gemeentes. Andere activiteiten, zoals het lezen van stukken, doe ik vaak in het weekend of in de trein. Omdat ik het raadswerk zo leuk vind, krijg ik er veel energie van! Daarnaast ben ik secretaris voor het provinciebestuur van GroenLinks Utrecht. Dit kost ook best wel wat tijd, vooral omdat de provinciale verkiezingen steeds dichterbij komen. Tegelijkertijd is het ook een hele goede manier om met GroenLinksers uit de hele provincie in contact te komen. Ik wil graag ook gelijk even een oproep doen om te gaan stemmen 15 maart. Verder ga ik binnenkort verhuizen en samenwonen. Het is een kwestie van balans, enthousiasme, goed plannen en activiteiten bij elkaar aan laten sluiten.

Hoe onderhoud je contact met je kiezers en je achterban in Zeist?
GroenLinks organiseert regelmatig huis-aan-huis acties. Daar sluit ik zoveel mogelijk bij aan. Soms gaan we als GroenLinks ook samen naar protesten, bijvoorbeeld het woonprotest of het klimaatprotest. Ik volg de lokale en nationale media zeer actief. Daarnaast zijn er ledenbijeenkomsten en ben ik makkelijk te vinden op sociale media. Mensen mogen mij altijd berichten sturen als ze vragen of opmerkingen hebben! Verder sluit ik zoveel mogelijk aan bij inwonersbijeenkomsten. Ik probeer in alle gesprekken die ik dan voer, zo goed mogelijk te luisteren. Ik vind het belangrijk om zoveel mogelijk mensen te spreken, of ze nou GroenLinks stemmen of niet.

Waar ga je je de komende tijd hard voor maken in de raad?
Ik wil me inzetten voor een sociaal en rechtvaardig Zeist, waarin iedereen kan meedoen. Concreet betekent dat een aantal punten.          

Allereerst vind ik het belangrijk dat de sociale regelingen worden verruimd. Het is fijn dat er financiële steun is. Tegelijkertijd komen toch steeds meer mensen niet rond. Gelukkig heeft het college hier ook geld voor vrij gemaakt. Ik wil zorgen dat het geld terecht komt bij de mensen die dit het hardste nodig hebben. Zo kunnen kinderen bijvoorbeeld toch mee op schoolreisje of hobby’s als sport en muziek beoefenen.

Daarnaast wil ik me ook inzetten voor het welzijn van jongeren. Het is belangrijk om de kwaliteit van jeugdzorg te kunnen borgen, in hoeverre we daar als lokale overheid de mogelijkheid toe hebben. Het gaat namelijk om een groep kwetsbare kinderen. Zij verdienen het om gehoord te worden en hulp te krijgen waar zij behoefte aan hebben. Ik zou hierover graag een gesprek willen met o.a. diverse jeugdzorgaanbieders. Hiervoor is het fijn dat we tegenwoordig werken met informatiegedreven sturen, dat geeft een beter (kwantitatief) beeld van hoe het gaat met jongeren.

Ten slotte geloof ik in een samenleving waar het niet uitkomt wie je bent, wat je doet of waar je vandaan komt. Een onderdeel hiervan is het zoveel mogelijk afschaffen van onnodige geslachtsregistratie en meer genderneutrale toiletten. Dit staat ook in de regenboogagenda van Zeist als doelstelling opgenomen. Het klinkt wellicht klein, maar het betekent veel voor mensen om wie het gaat. Een hele mooie doelstelling, waar ook zeker al vorderingen in zijn gemaakt! Toch kan het altijd iets beter. Daarom wil ik hier graag nog wat meer stappen in zetten.

Soms raken jeugdzorg en inclusie elkaar ook. Er wordt gekeken naar psychische hulp voor mensen van de regenbooggemeenschap. Het is lastig als je niet altijd jezelf kunt zijn. Daarom hebben met name transmannen en transvrouwen bovengemiddeld vaak last van depressies. De verhalen van transpersonen zijn vaak schrijnend. Ik schrok me ook rot van de reacties toen ik enthousiast twitterde over de landelijke wetswijziging geslachtsregistratie. Die wijziging maakt het makkelijker om het geslacht in het paspoort aan te passen. Daar is nog een wereld te winnen. Het is belangrijk dat zij steun krijgen, hun verhaal kwijt kunnen en dat we ons hard maken voor een samenleving waarin iedereen zich thuis voelt!