Nieuwjaarstoespraak burgemeester Joyce Langenacker

Op maandag 6 januari hield burgemeester Joyce Langenacker haar eerste nieuwjaarstoespraak op de traditionele nieuwjaarsreceptie in het Slot. Ze kondigde direct aan met deze traditie te gaan breken, en vroeg Zeistenaren om dit jaar eens contact te zoeken met iemand buiten de eigen bubbel.

12 januari 2025

tekst: Joyce Langenacker; foto’s: Mel Boas

Beste Zeistenaren,

Graag heet ik u in dit nieuwe jaar van harte welkom hier in Slot Zeist. Wat had ik hier graag blij en positief gestaan. Helaas sta ik hier met een zwaar gemoed en verdrietig gevoel na de gebeurtenis in Den Dolder. Het jaar is daar op een afschuwelijke manier begonnen. Een inwoner is plots en op gewelddadige wijze uit het leven weggerukt. Onze gedachten zijn bij de nabestaanden en bij inwoners voor wie dit als een schok is gekomen. Laten we er zijn voor elkaar en elkaar steunen.

De kracht van Zeist is de verbinding, dat heb ik juist zo gezien het afgelopen jaar. Het jaar waarin ik kennismaakte met u en waarin u kennismaakte met mij. Het was het jaar waarin ik niet alleen burgemeester, maar ook inwoner van Zeist werd.

We komen hier samen in Slot Zeist in het nieuwe jaar, op een vertrouwde locatie. Passend bij de woorden ‘nieuw’ en ‘vertrouwen’ die ik in mijn installatiespeech centraal stelde.

Na een jaar als burgemeester hier, voelt Zeist voor mij als een prettige mengeling van nieuw én vertrouwd. Dat laatste is grotendeels aan u te danken – de inwoners – die zorgen dat ik mij zo welkom voel. Die zo hartelijk en open hun verhalen en ervaringen met mij delen. Die mij vertrouwen geven.

Toen ik terugdacht aan het afgelopen jaar, en wat Zeist zo bijzonder maakt, en hoe ik dit het beste kon vatten kwam ik uit bij… kleur! Ik dacht aan kleur, omdat ik – en miljoenen Nederlanders met mij – Zeist afgelopen voorjaar paars zag kleuren. De kleur van the Passion. Een uniek moment voor onze gemeente, waarbij het hele land kon meegenieten van het moois dat Zeist te bieden heeft.

Ik dacht aan kleur, omdat ik mij heb laten verrassen door al het groen in deze gemeente. Ik kom van een plek waar het blauw en het water overheersen. Nu geniet ik wandelend en fietsend van de bossen van de Heuvelrug en het weidegebied van de Kromme Rijn. Ik denk aan oranje omdat Zeist net als heel Nederland afgelopen zomer oranje kleurde. In Zeist straalt die kleur toch net wat uitbundiger in de bosrijke omgeving van de KNVB campus. We hopen natuurlijk dat dat zo blijft. Ik denk bij oranje ook aan Orange the world. In november kleurde het gemeentehuis oranje om aandacht te vragen voor geweld tegen vrouwen wereldwijd.

Maar bovenal denk ik aan kleur, omdat ik verrast ben door de kleurrijkheid van de mensen! Velen van u heb ik het afgelopen jaar mogen ontmoeten en spreken. Van ondernemers tot vrijwilligers. Van heel jonge Zeistenaren tot 100-jarige inwoners. Ik ging op pad met verschillende raadsleden – de jongste 24 en de oudste 80 jaar - die mij langs zoveel voor hen betekenisvolle plekken in de gemeente brachten.

Ik denk terug aan het gesprek dat ik begin december had met een Syrische familie. Nog maar negen maanden hier en volledig bereid om mee te doen. Om van betekenis te kunnen zijn voor de samenleving.

Ik denk ook aan de kleurschakeringen van onze geschiedenis. Aan de indrukwekkende herdenking van de afschaffing van het slavernijverleden die ik bijwoonde. Een gedeeld verleden, waar we allemaal onderdeel van zijn, en waarover we het gesprek blijven voeren. Aan de 4-meiherdenking en alle nog niet vertelde verhalen uit díe periode. Waarbij de gemeente ook zelf in de spiegel kijkt, met het onderzoek naar het Joods Vastgoed.

Ik denk aan de kerken, de moskeeën, de tempels. Die religieuze verscheidenheid wordt mooi gevat door de samenwerking tussen het Platform voor Levensbeschouwingen en Religies, het Pastoresnetwerk en de Raad van Kerken. Zij laten zien hoe verschillende idealen, religies en levensovertuigingen elkaar kunnen respecteren en inspireren. Hoe door elkaar te ontmoeten en met elkaar in gesprek te gaan, de verbinding ontstaat.

Het is een groot goed dat ik als uw burgemeester op zoveel verschillende plekken kom en zoveel verschillende mensen spreek. En wat mij het afgelopen jaar daarbij raakte, is dat ik in al die diversiteit veel zie van wat u hier in Zeist met elkaar deelt.

Laat mij twee overeenkomsten noemen. Allereerst: de bevlogenheid en positiviteit. Met wie je ook in gesprek raakt, mensen zijn blij om hier te wonen. Neem Nijenheim, onlangs nog geportretteerd in NRC als buurt waar armoede is. De meeste inwoners die in de reportage aan het woord komen, zijn in de basis positief. Blij met het groen, voelen zich veilig op straat, roemen de omgang met elkaar. Ik herken dat uit de gesprekken die ik heb gevoerd. Het betekent niet dat er geen werk te doen is – in deze wijk of in andere buurten. Maar deze positieve basis stemt mij blij en hoopvol. Trots ook!

Een tweede overeenkomst, die al die verschillende en kleurrijke inwoners delen is de wil om voor elkaar klaar te staan. Om er te zijn voor degenen die het even niet zelf kunnen rooien. Ook tijdens de bijeenkomst afgelopen vrijdagavond in Den Dolder werd gevraagd wat de inwoners van Den Dolder kunnen betekenen voor de nabestaanden van het slachtoffer. Neem de wijkinloophuizen waar inwoners terecht kunnen die een steuntje in de rug kunnen gebruiken. Of het AZC en de opvang van alleenstaande minderjarige asielzoekers. We bieden hen een thuis, niet omdat het moet, maar omdat we het willen. En de hulp die vervolgens uit de samenleving loskomt is hartverwarmend.

Zeist is een dorp en dat voel je op zulke momenten. De stadsproblematiek is hier ook, maar de nabijheid en verbondenheid zijn groot. En dat geldt natuurlijk ook voor de kernen. Echte dorpen, met een hechte gemeenschap. Het is heel mooi om daar burgemeester van te kunnen zijn.

Nu staan we aan het begin van een nieuw jaar. Een jaar waarop we volop onze wensen, verlangens en verwachtingen kwijt kunnen. Het laatste volledige jaar bovendien voor deze gemeenteraad en voor dit College om de plannen uit te voeren. 2025 is ook het jaar waarin we als land 80 jaar vrij van oorlog zijn. Het kan droevig stemmen als je bedenkt dat die vrijheid onder druk staat. Dat er al jarenlang een oorlog op ons continent woedt, een oorlog die ook in ons land impact heeft en ook zichtbaar is in Zeist. Bijvoorbeeld doordat wij sinds enkele jaren Oekraïense vluchtelingen opvangen.

We leven in een tijd waarin de gemoederen soms hoog oplopen. Waarin je als je de krantenkoppen en sociale media volgt het gevoel krijgt dat we meer van elkaar verschillen dan dat we delen. Juist in deze tijd hebben we elkaar nodig, om met elkaar in contact te blijven en naar elkaar te luisteren. De kleurrijkheid van Zeist biedt daarvoor alle mogelijkheden.

Ik heb daarom een wens voor u, voor ons, voor Zeist. Ik wens dat we de ander in 2025 échte aandacht geven. Dat is ook een opdracht aan politiek en bestuur. Onlangs heeft de gemeenteraad van Zeist de wens uitgesproken om groepen mensen beter in beeld te brengen die niet zomaar zichtbaar zijn voor de politiek. We willen rekening houden met die stemmen die minder gemakkelijk gehoord worden. De stem van de jongeren die de toekomst van onze gemeente vormen. De stem van de woningzoekenden, die ook een plek in Zeist verdienen. De stem van de mensen die – als we ze niet vragen zich te laten horen – achter de voordeur blijven.

Politicoloog Tim ’s Jongers beschrijft in zijn boek ‘Armoede uitgelegd aan mensen met geld’ hoe hij in armoede opgroeide. Hoe hij onderaan de sociale ladder een haast onzichtbaar bestaan leidde. En hoe vervreemdend het is om nu bovenaan te staan. ’s Jongers stelt dat we armoede alleen effectief kunnen bestrijden door eerst de blik van mensen met geld op armoede te veranderen. Door de vooroordelen, het onbegrip, de betutteling weg te nemen. Ik zou het nog wel breder willen trekken. Onze blik op armoede veranderen door de ánder écht te zien, te willen begrijpen. Of het nu gaat om een andere religie, een andere leeftijd of een andere sociaal-economische positie. Een ander wereldbeeld of andere normen en waarden. Je blik kan zomaar veranderen door je in te leven, door een ontmoeting met een ander en je te verplaatsen in zijn leven, even in zijn of haar schoenen gaan staan, hoe voelt dat…

Ik hoop dit jaar op verrassende ontmoetingen. Ik wil mijn blik verruimen, nieuwsgierig zijn en écht luisteren. Ik gun dat iedereen. Ga van gebaande paden af. Zoek dit jaar eens contact met tenminste één iemand die niet tot je gebruikelijke kring behoort. Waarschijnlijk zul je ontdekken dat je meer met elkaar gemeen hebt dan je denkt. En dat er nog zoveel onontdekte kleuren in onze gemeente huizen. Daar past bij dat ik u op de volgende nieuwjaarsreceptie graag in een van de andere dorpskernen begroet. Zodat ik ook dáár weer andere gezichten zie en andere mensen ontmoet.

Voor nu wens ik u, mede namens het College, een verbindend, inspirerend én kleurrijk 2025 in onze prachtige gemeente. Dat het sprankje, de flikkering, uit het gedicht van Pauline Pisa dat u zo gaat horen mag uitgroeien tot een bron van licht en hoop.

Dank u wel.