Uit de oude doos

31 januari 2021
tekst en foto: Henk Martens

Dit is de tijd dat we veel in huis moeten blijven. Dus wat ga je dan doen: de boekenplank doorsnuffelen. En wat kom ik daar tegen? Het Nederlands Voetbal ABC, seizoen 1957-1958. Ik was 11 jaar toen ik dit boekwerkje kocht. Heel apart, want op die leeftijd kocht ik niet zo gauw een boek. Maar het is zeker ook uniek omdat ik het 64 jaar bewaard heb.

Het kostte destijds één gulden en vijfentwintig cent. Dat was toen in 1957 veel geld voor een jongen van elf jaar. Zeker als je bedenkt dat het zakgeld toen voor mij een dubbeltje was, of als ik mijn moeder had geholpen met veel boodschappen doen, een kwartje in guldens; dat zou nu ongeveer 0,11 eurocent zijn. Ik zat in klas 4 van de Hervormde School aan de Weeshuislaan 1 in Zeist. Maar lezen was niet mijn ding, zeker niet als je dyslectisch bent, maar daar had toen niemand nog  iets over gehoord. Omdat ik toen helemaal gek was van voetbal, heb ik er voor gespaard en het boekje gekocht. Ik zou het nu voor geen goud meer weg doen.

Het begint met de Eindstanden van het seizoen 1956-1957. Het betaald voetbal bestond toen uit Eredivisie, 1^e Divisie A en B en de 2^e Divisie A en B. Ook toen al een Eredivisie met 18 clubs. Ajax werd toen kampioen.

Maar wie kent deze nog: Fortuna’54, Sportclub Enschede, Rapid J.C., Amsterdam, N.O.A.D, G.V.A.V, D.O.S., Elinkwijk, B.V.V. Dat was allemaal in 1956 – 1957.

Seizoen 1957 - 1958
Maar het boekje was voor het seizoen 1957 – 1958. Wie waren er uit de Eredivisie gedegradeerd? Willem II en Eindhoven. En wie waren er gepromoveerd? A.D.O. en Blauw Wit.

In de 2^e Divisie A was Zeist ingedeeld.

Enkele bekende namen van spelers uit die tijd: Appel (Fortuna’54) Bosselaar (Sparta), Clavan (ADO), Dillen (PSV), van Ede (Sparta), Ford (PSV), Geel (Sparta), v.d. Hart (Fortuna’54), Jansen (ADO), Klaassens (VVV), Lenstra (Sp. Enschede), v. Melis (Rapid JC), Notermans (Fortuna’54). Om nog even verder te gaan: Odenthal (Sp. Enschede), Pieters Graafland (Ajax), v. Roessel (BVV), Schaap (Sp. Enschede), Terlouw (Sparta), Ummels (MVV), Verbeek (Sparta), Wiersma (PSV), Zuidgeest (Scheveningen Holland Sport).

Spelregels en opstelling
Ook nog een beetje uitleg over de spelregels, vijf bladzijden. Regel 17: wie kent hem niet? De moeilijkste spelregel in onze voetbalsport. Een beetje voetballer weet toch wel wat regel 17 is. Maar nog leuker en zeker leuker voor trainers: een opstelling van een elftal, hoe die er toen uitzag. Welke trainer zou dit nog durven? Doelman (1), rechtsback (2), linksback (3), rechshalf (4), stopperspil (5), linkshalf (6), rechtsbuiten (7), rechtsbinnen (8), midvoor (9), linksbinnen (10) en linksbuiten (11). Een opstelling met eigenlijk vijf voorhoedespelers!

Hierna een schema van het wedstrijdprogramma. Natuurlijk per Divisie, per datum maar ook per vereniging. Alleen de data voor het eerste gedeelte werd bekend gemaakt. De tweede helft werd pas bekend gemaakt na de eerste helft van het wedstrijdprogramma.

Zeist
Om dicht bij huis te blijven kijken we naar Zeist. Die beginnen met een thuiswedstrijd op 8 september 1957 tegen Emma (Dordrecht). Dertien thuiswedstrijden waren er voor Zeist.

Het eerste elftal speelde in zijn betaald voetbaltijd (1957-1958) op “de Koeburg”. De accommodatie: overdekte tribune en twee niet overdekte tribunes. Totaal ruimte voor 10.000 personen. Dit deelt ABC mee over Zeist. Na de veranderde constellatie van de KNVB besloot Zeist tot het semi-profsysteem over te gaan. Het debuut leverde een 6^e plaats op, net drie punten te weinig om 1^e klasser te blijven, zodat Zeist in de 2^e divisie kwam. Zeist had toen bijna 400 leden, waarbij inbegrepen een prachtige jeugdafdeling. Clubkleding: Paars-Wit. Dit waren toen de spelers, wie kent ze nog. W.Th.J. Vaal was de trainer, Jan van Delft, Evert v.d. Eshof, Wim Flier, Piet de Jong, Jan Kolkman, Kees van Maren, Wim van Meeteren, Bertus de Meyere, Henk Olthof, Teus van Rheenen, Bertus Sluys, Aad Soesbergen, Jacobus Willemse en Henk Zweserijn.

Omgeving
We hadden ook in onze omgeving wel wat meer clubs die toen betaald voetbal speelden. En als ik even ga zoeken in de Bosatlas van het Nederlandse Voetbal (2017) dan kan je terugvinden wat en hoe ze er nu voorstaan. DOS (Utrecht) is nu VV DHSC en speelt Hoofdklasse, Elinkwijk (Zuilen) speelt nu West 1, Zaterdag 4e klasse, ’t Gooi (Hilversum) speelt  nu West 1, Zaterdag 3e klasse, Hilversum speelt nu West 1, Zaterdag 3e klasse , HVC (Amersfoort) speelt nu West 1, Zaterdag 4e klasse, Wageningen speelt nu  Oost, Zaterdag 4e klasse en Zeist speelt nu West 1, Zaterdag 3e klasse.

Wetenswaardigheden
We gaan nog even verder in het ABC boekje. De overbekende Ir. Ad van Emmenes, vraagt zich af in een verhaal van hem: Waarheen gaat het met ons voetbal? Want de KNVB begon pas in 1954 met betaald voetbal.

Ook de scheidsrechters komen aan bod. Een paar bekende of ook uit onze omgeving; Wim Beltman (Deventer), G.C. van Doorn (Utrecht), Henk Gennissen (Utrecht), Leo Horn (Bentveld) wie kent hem niet? A.J. Loskamp, Joop Martens, geboren 24-11-1914 (Zeist). Hij was toen natuurlijk heel bekend bij ons. Er waren maar 46 scheidsrechters! Allemaal semiprof.

Dan als laatste: wetenswaardigheden, natuurlijk per vereniging.

Een paar leuke afkortingen van verenigingen; ADO (Alles Door Oefening), DOS (Door Oefening Sterk), NAC (Noad-Advendo-Combinatie), NEC (Nijmegen-Eendracht-Combinatie), PEC (Prins Hendrik-E.D.N-Combinatie), PSV (Philips Sport Vereniging), Roda JC (Rapid-Juliana Combinatie), VVV (Voetbal Vereniging Venlo), dit waren de clubs die nu nog betaald voetbal spelen.

Dit was het verhaal uit de oude doos. Het kan dat ik hier en daar wat vergeten ben of misschien weet u wel meer, ik hoor het graag.

	Henk schreef eerder: Zeister voetbaltrainers aan het woord, deel IV
	Ook over voetbal: Voetbal in Zeist leeft!
	Volgende bijdrage: Typisch Utrechtse Heuvelrug