Schijnheilig of schijnveilig?

1 september 2019
tekst en foto's: Noortje van Breukelen (*)

Deze zomer was ik een weekje in Berlijn, met drie vriendinnen. Ik was daar eigenlijk nog nooit geweest, want het heeft geen strand, maar we gingen lekker met de trein en je bent er eigenlijk zo. Een boeiende stad met afgezien van dat strand alles wat je wilt: terrasjes, winkels en geschiedenis. Veel geschiedenis.

Vol verbazing stond ik te kijken bij de restanten van de Berlijnse Muur. Dwars door de stad hield deze muur familieleden en vrienden enkele decennia van elkaar gescheiden. Tot de Amerikaanse president Ronald Reagan in juni 1987 onderaan de muur riep: “Mister Gorbatsjov, tear down this wall!”. En verhip, Gorby deed het. Blije Duitsers van beide kanten stroomden door het gat in de muur om zich te herenigen met familieleden. The end of history, noemden historici het.

Niets was echter minder waar. Nog maar dertig jaar later bouwen Donald Trump en Benjamin Netanyahu, toch geestverwanten van Ronald Reagan, nieuwe muren om Mexicanen en Palestijnen buiten te sluiten. Het “Fort Europa” lijdt op Griekse eilanden als Lesbos tot mensonterende taferelen. Het welvarende westen keert de rest van de wereld de rug toe. Waarom hebben we zo weinig geleerd van onze eigen geschiedenis?

Bij terugkomt uit Berlijn las ik tot mijn schrik dat we in Zeist eigenlijk geen haar beter zijn. Ook Zeist gaat een muur optrekken. Nee, ik heb het niet over het Centrum, waar de Zeister gele-hesjebeweging (zie mijn eerdere column) de afsluiting van de auto-doorgang bij de Markt ook een ‘muur’ noemen, maar dat vind ik onzin: je kunt er met de fiets gewoon nog door, en met de auto moet je misschien drie minuutjes omrijden. First World problems.

Nee, ik doel op Den Dolder. Daar gaat de gemeente binnenkort een hek plaatsen langs het looppad van Altrecht naar het Centrum van Den Dolder. Cliënten, medewerkers en bewoners van de W.A. Hoeve kunnen daardoor niet meer door het wijkje Duivenhorst lopen. Nu is er nog een zigzaghek waar je als voetganger tussendoor kunt, maar straks komt er een hermetisch gesloten poort. Bewoners van Duivenhorst krijgen de ‘pincode’ van het hek, bewoners van de andere kant niet. De ongelijkheid is daarmee duidelijk en Zeist heeft hiermee haar eerste ‘gated community’: de happy few wordt beschermd door een hek tegen de boze buitenwereld.

Vooropgesteld: wat er met Anne Faber is gebeurd is afschuwelijk. Geen woorden voor. Maar ik krijg ook een nare smaak van hoe de publieke discussie daarna álle cliënten van de verschillende instellingen op de W.A. Hoeve over één kam scheert. Terwijl de GGZ-instellingen in Nederland over het algemeen heel goed werk doen, en we blij mogen zijn dat er gespecialiseerde hulp kan worden geboden aan mensen die al dan niet tijdelijk de weg een beetje kwijt zijn. Altrecht zit al honderd jaar in Den Dolder, het dorp dankt haar halve bestaansrecht aan de instelling, die ook voor veel werkgelegenheid zorgt. De instelling behandelt een veelheid aan klachten, van angststoornissen tot depressies, van trauma’s tot autisme. Veelal op basis van dagbehandeling, juist dit zijn dus de mensen die dagelijks langs het bewuste hek wandelen. Zij verdienen geen wantrouwen, geen buitensluitend hek, maar een begripvolle schouder. Het kan iedereen overkomen, ook jou en mij.

Je had dus wat meer solidariteit mogen verwachten, wat meer begrip ook voor de doorsnee cliënt van Altrecht. Maar nee, wat doet de Dolderse Belangenvereniging? Pleiten voor sluiting. Ja joh, gooi het probleem maar over de schutting bij een andere gemeente, dat is sympathiek!

En wat doet het gemeentebestuur? Neemt zij een de-escalerende houding aan, zoals je mag verwachten van een burgervader? Manen tot rust en begrip? Nee hoor, zij gaan dus een hek plaatsen. Een symbolische grens, waarmee ze de onrust versterken en bevestigen. Zo’n hek plaatsen, daarmee benadruk je dat er reden zou zijn om je zorgen te maken. Daarmee ga je mee in de beeldvorming dat het niet pluis zou zijn rond de instellingen. Dat er gevaar dreigt, dat de burger beschermd moet worden. Die W.A. Hoeve, dat is kennelijk griezelig, zet er maar een hek voor. Onbegrijpelijk dat een weldenkende gemeente meegaat in deze beeldvorming. De overheid is er toch om juist het zwakke te beschermen, niet alleen het bevoorrechte?

Ik zou willen dat we medemensen warmte geven, in plaats van ze uit te sluiten. Hopelijk staan er binnenkort enkele verstandige Doldenaren op, die met luide stem zullen roepen: “Mister Janssen, tear down this hek!”

 
(*) Noortje van Breukelen is een pseudoniem. De naam van de auteur is bij de redactie bekend.

Volgende column: Kijken met andere ogen: ode aan Zeist