1 maart 2018
tekst: Patrick Greeven; foto: Kees Linnenbank
In mijn jeugd had ik nog het grote geluk dat we vrolijk en vrij op straat konden spelen. Vanuit ons huis in de Dichterswijk liepen we zo de uitgestrekte bossen van de Heuvelrug in waar nu Vollenhove is gebouwd en de snelweg A-28 loopt. We zochten er naar horsten van roofvogels en in het westen van Zeist zwierven we door de weilanden op zoek naar de eerste kievitseieren. Ook liepen we nog gewoon naar school, samen met veel andere schoolkinderen.
Daarna kregen al snel veel mensen een auto. Natuurlijk waren we trots toen mijn vader voor het eerst met een grote Opel voor kwam rijden, waarmee we dan met zijn allen, 2 ouders en 7 kinderen, op vakantie gingen.
Maar toen na verloop van tijd iedereen een auto had, veranderde het straatbeeld totaal. Overal werden parkeerplaatsen aangelegd wat ten koste ging van het 'Zeister profiel', brede groene bermen met bomen in lanen en straten. Daaraan dankte Zeist zijn groene imago. Voor het beroemde Zeisterbosch kwamen mensen zelfs helemaal met de trein en tram vanuit het chique Den Haag naar Zeist!
Door de snelle opkomst van de auto en de gevolgen die dat had voor 'onze' vrijheid op straat en voor het milieu heb ik toen ik 15 was al besloten geen rijbewijs te halen. Dat betekende overigens niet dat ik nooit meer in een auto stapte. Als student liftte ik gewoon overal naar toe, of dat nu naar het krakers- en hippie-stad Amsterdam was, of tijdens de grote vakantie door heel Europa. En als je ergens niet kon komen dan nam je het toen nog wijd verbreide openbaar vervoer. Er gingen toen zelfs 'Magic bussen' naar India!
Nu komen er overal nog steeds (snel)wegen bij of worden deze verbreed, zoals nu weer bij Amelisweerd. Met alle gevolgen voor de natuur, het landschap, maar ook de mens, o.a. door de effecten op de luchtkwaliteit (denk aan de A-28 bij Vollenhove).
Maar gelukkig schrijdt ook de technologie voort. Zo zie je niet alleen de opkomst van de elektrische fiets, maar ook van de elektrische auto en in de iets verdere toekomst botsvrije zelfrijdende auto’s. Auto’s die je zo met je ‘smart-phone’ kunt oproepen om je van ‘A naar B’ te brengen (‘smart mobility’) Ook zie je veel innovaties in het openbaar vervoer waar door nieuwe technologieën nu om de tien minuten treinen/trams kunnen gaan rijden. Verder zie je dat de jeugd veel minder op autobezit is gericht dan de generatie van vlak na de oorlog. In die zin gloort aan onze horizon een totaal nieuw tijdsbeeld.
Als er daadwerkelijk een omslag plaatsvindt in de manier waarop we ons vervoeren van de auto naar de fiets en openbaar vervoer en als dat echt niet anders kan naar de elektrische botsvrije deelauto dan biedt dat enorme kansen om onze stad en kernen weer groen en gezond te maken. Als we die elektrische zelfrijdende botsvrije deelauto's door een algehele aanpassing van de verkeerscirculatie immers alleen nog op bepaalde straten en naar bepaalde plaatsen in de wijken laten rijden, kan een groot gedeelte van de lanen weer geheel autovrij worden. Bovendien kunnen alle parkeerplaatsen die we hebben aangelegd dan grotendeels verdwijnen en de 'Zeister profielen' met de karakteristieke bomen worden hersteld.
Door de ruimte die zo dus vrij komt groen in te richten, kunnen we meerdere problemen tegelijk aanpakken, zoals het opvangen van overvloedig water na zware buien, maar ook hittestress vanwege de klimaatverandering. Bovendien zal ook de luchtkwaliteit aanzienlijk verbeteren, kunnen kinderen weer vrij op straat spelen, maar ook volwassenen in het groen joggen in het kader van 'Healthy urban living'. Als we daarnaast bepaalde straten als autovrije fietsstraten inrichten, ga je ook weer met plezier op de fiets winkelen of naar school.
In veel grote steden zie je al een beweging in de richting van autovrije binnensteden.
Ook in Zeist zijn met de vernieuwing van het centrum stappen gezet, zoals bij de herinrichting van de Slotlaan waar de auto nu te gast is, en bij de ontwikkeling van Kerckebosch is de inzet om de auto zoveel mogelijk uit het straatbeeld te houden.
We willen in het kader van Samen Duurzaam Zeist met zijn allen Zeist gezond, groen en duurzaam maken. Zou het, als eerste van Nederland, Zeist 'autovrij' maken in die zin niet letterlijk een enorme 'verademing' zijn?