Mannen met een linnen tasje

4 juni 2023
tekst en foto’s: Dick Koopman

Wat een mooi weekeinde was het weer vorige week. Veel buiten, en op Tweede Pinksterdag mijn jaarlijkse ritje naar het Broederplein. Dit jaar met mijn jongste zoon (18). Op naar de boekenmarkt. In de zon de Slotlaan af langs de paar winkels die open zijn. Blij met de terrassen die er zijn en waar nu al mensen genieten van een drankje. Zeist heeft best wat leven in zich. Door langs het Walkartpark, voorzichtig de weg over en dan naar links. Het Broederplein. Badend in de zon.

Sinds we in Zeist wonen, 1998, kom ik hier. Waar boeken zijn, ben ik. Overal waar ik kom zal ik op zoek gaan naar een boekhandel, een boekenmarkt, een plek waar ik in ieder geval boeken kan zien, ruiken en voelen. Zo heb ik al heel wat mogen zien. Van Dussmann in Berlijn, waar hele kasten gevuld zijn met het werk van een filosoof (Kant bijvoorbeeld), tot aan de boekhandel van Havanna, waar de schamele verzameling plat op een aantal tafels lag uitgestald om het toch iets te laten lijken. En niet te vergeten de beste boekhandel die ik ken, Kramer & Van Doorn.

Een boek is een wonderlijk voorwerp wat er niet altijd is geweest. Sinds de vijftiende eeuw kunnen we over boeken beschikken. Het is echt een ding, een voorwerp. Je houdt het vast, je ruikt eraan, je opent het en je voelt het papier. Soms glad, meestal met een korreltje erin. Je ziet een bladspiegel, je krijgt een gevoel voor het ritme van de tekst en je leest de openingszin. “Ik was achttien toen er gebeld werd”, bijvoorbeeld. Of “De portier was blind”. Zinnen die je nooit meer vergeet en die je het verhaal inzuigen.

En vanaf dat moment ben je in een andere wereld. Een wereld van de verbeelding of verduidelijking. Van poëzie tot filosofie en wiskunde. ’s Avonds in bed een mooi kookboek lezen en denken over lekker eten met vrienden of terugdenken aan dat ene restaurant in Gerona.

Maar ook zonder zo’n ankerpunt is lezen fantastisch. Over nieuwe dingen bijvoorbeeld. Een nieuwe filosoof, een land, een gerecht, de getallentheorie van Erdös, noem maar op.

Een boek is de deur naar een wereld achter onze zichtbare wereld. Volstrekt anders dan bijvoorbeeld een film of -tegenwoordig- een reel. Daarbij moet je het verhaal volgen en kun je je fantasie thuislaten.

Ik word dus ook altijd aangetrokken tot boeken. Ook als ik bij mensen op bezoek ben kijk ik altijd of er überhaupt boeken zijn en, zo ja, welke dan. Er zijn mensen die onderscheid maken tussen leesboeken en andere boeken. Iets dat ik nooit heb begrepen. En als mensen zeggen dat ze een e-reader hebben, antwoord ik altijd dat zij dus van tekst houden maar niet van boeken. Hoe tactiel is die ervaring dan?

Ik heb, kortom, nogal wat meningen met betrekking tot boeken. Beetje pedant wel.

Terug naar Tweede Pinksterdag.

Wat een deceptie. Stom, want ik had het kunnen zien aankomen. Heel weinig kraampjes met boeken, wel veel kraampjes met kunst en huisvlijt. Ik kan me nog herinneren dat het plein vol stond met kraampjes aan beide kanten van het pad. Dat het een drukte van belang was. Mannen van zekere leeftijd met een linnen tasje aan de schouder die kraam na kraam leegkochten. Altijd iets van je gading. Ooit ben ik nog Martin Ros tegen het lijf gelopen. Ik kende hem vaag uit Amsterdam en groette hem. Geen tijd, haastig door voordat een ander dat ene boek voor zijn neus wegkaapte. Die sfeer.

Het is voorbij.

Wat rest zijn wat rustig wandelende mensen die hier en daar even stilstaan. Het viel me op hoe druk het was bij de strips. Guust, Rik Ringers, Storm, Suske en Wiske. Mannen die erin stonden te zoeken naar die ene uitgave die nog ontbreekt. Ik heb ‘Rik Ringers en het Raadsel van Porquerolles’ gekocht. Nostalgie en heimwee naar dat mooie eiland. En ook nog twee boeken over Picasso.

Voor de grap heb ik een foto gemaakt van mijn zoon die een boek openslaat. Tegen de man van de kraam zei ik dat ik die in onze gezinsapp zou plaatsen als wonderbaarlijk moment. Hij leest namelijk nooit een boek. Hij leest Youtube en Google.

Hij zal niet de enige zijn. Er worden nog steeds boeken verkocht, dat weet ik. Het boek als hebbeding, als curiositeit, als aanvulling op de verzameling, als goedmaker voor die ene keer dat je dat ene boek hebt laten liggen en nu terugvindt op de markt, dat boek houdt op te bestaan vrees ik. En als er al tweedehands wordt gekocht, dan via Marktplaats of Catawiki.

Het is zoals het is. Het Broederplein heet op een dag ‘De Kunstmarkt’ met in een hoekje nog plek voor een of twee boekhandelaren.

In die hoek kun je me dan vinden. En ik denk dat ik er weer iets vind waar ik nou net naar op zoek was.

Ik ga door tot de boeken op zijn. Of ik.