Zullen we dan maar?

30 juni 2024
tekst: Marleen Kop; foto: Sjoerd van Vilsteren

Mijn ouders maken er nu nog grappen over. Ik was 16 jaar, groeide op in Zeist en voor het eerst op een hockeyfeestje. Zo één waar met turven bijgehouden werd met hoeveel je ‘er’ had gezoend. Sommigen telden ook hun glazen bier door een grote toren te bouwen van opgestapelde leeggedronken plastic bekertjes. Die droegen ze dan met trots de hele avond met zich mee. Ik wist dus wel dat dit feest voor oppervlakkig contact was - en ik was ook geen groentje meer, - maar dat de vraag “zullen we dan maar?” bij het handen schudden al klonk, was een nieuwe ervaring.

Hoewel niet supersexy, noem ik dit voorbeeld soms in de gastlessen over seksualiteit en relaties die ik geef op MBO’s en middelbare scholen. Het was namelijk een - al dan niet directe en droge - manier van consent vragen om mij te zoenen. Iets waar anderen nog wat van kunnen leren!

Nee, we gaan het niet wéér over Ali B hebben. Já, ik wil graag een lans breken voor consent. Want wie er nou op dit moment in de schijnwerpers staat; grensoverschrijding is van alle tijden, alle leeftijden en het gebeurt in elk dorp of stad. Op elke school of werkplek; zij het je collega’s, baas of klanten.

Die opmerking van Swier, de advocaat van Ali B, waarin hij beweert dat “je het wel merkt als de ander het niet leuk vindt”, vind ik zacht gezegd schadelijk. Ik zie front row hoeveel schade het aanricht. Het is namelijk onjuist wat hij zegt; dat is namelijk precíes waarom consent vragen zo belangrijk is (en overigens vanaf 1 juli door de wet verplicht).

Om het kort te houden zal ik de belangrijkste reden maar gelijk noemen: Het is vaak fysiek niet mogelijk om assertief te reageren op iemand die jou opeens zoent of aanraakt. Wanneer iemand stress ervaart, reageert die namelijk met één van de vier reflexen: vechten, vluchten en bevriezen (waaronder ook meewerken). Ik noem het reflex omdat het letterlijk automatisch gedrag is, gekozen en aangestuurd vanuit het evolutionair-oudste deel van de hersenen, je reptielenbrein. Tegelijkertijd wordt het deel in je brein waarmee je bewuste keuzes kunt maken en een reactie kan initiëren (de prefrontale cortex) uitgeschakeld.

Daarom heb je zelf niet de keuze hoe je reageert wanneer iemand je opeens zoent of aanraakt. Dat ligt aan de snelle inschatting die het reptielenbrein maakt. 70% procent van slachtoffers van seksueel grensoverschrijding bevriest. Even ter verbeelding: zet 10 mensen op een rij. Daarvan bevriezen er 7 en maar 3 daarvan reageren in eerste instantie met vecht- of vluchtgedrag.

Zo droog en weinig geil als “Zullen we dan maar” hoeft het natuurlijk niet te klinken. Wanneer je hoopt en inschat dat de ander jou ook zou willen zoenen kan je iemand ook aankijken en zeggen “Ik heb zó’n zin om je te zoenen…”. Moet jij afwachten wat voor spanning er dan ontstaat!
 

Marleen Kop (28, Zeist) is in opleiding tot psycholoog, kunstenaar en gastdocent en -trainer Seksuele Vorming. Ze komt hierdoor op veel verschillende onderwijsinstanties, zoals middelbare scholen, MBO’s, universiteiten en studieverenigingen. Hier spreekt ze jongeren en jongvolwassenen over hun beleving en verwachtingen omtrent seksualiteit, relaties en genderrollen. Vanuit deze ervaring klimt ze regelmatig in de pen, in de hoop de wereld een beetje plezieriger en veiliger te maken.