Buut

25 september 2022
tekst en foto: Ewout Schröder

Monumentendag. Op de begane grond van de Watertoren aan de Bergweg wacht ik op de gids. Mijn kinderen vinden dat deze ruimte zich prima leent voor verstoppertje. Een kolossale man, een antieke kast of een klassiek orgel: tijdens het historisch weekend zien ze in alles een verstopplek.

Mijn zoontje duikt achter een grote kist met jassen erop. Dochter kruipt onder een houten tafel waarop kleurplaten, bekertjes limonade en wat oude foto’s liggen. Als een mevrouw vraagt wat ze onder de tafel doet, snelt de jongste naar de trap: “Buutvrij voor de hele pot.”

Ik kijk rond en zie geen pot, enkel een boze dochter die de ranja heeft omgestoten.

De laatste deelnemer van de vorige groep is beneden. Een lange man met kind. Het kind lacht, de man niet. Hij is lijkbleek en houdt de leuning vast. In het korte oogcontact vermoed ik dat hij mij iets wil duidelijk maken.

Onder begeleiding van de toegewijde vrijwilliger draaien we de trappen op naar boven. Mijn oudste voorop. Bij iedere stap hoor ik hoe haar limonade-zool aan de houten trede plakt. De jongste telt hardop de stappen naar boven, ik tel mee. Ik richt al mijn aandacht op het tellen en denk niet aan het krakende hout, de oude bakstenen, achterstallig onderhoud, puin, vallende toren, het sorry van de burgemeester, “dit had niet mogen gebeuren.”

We staan op de hoogste geleding. Boven ons het enorme waterreservoir, aan de muur een poster met andere watertorens, verder wat schematische tekeningen. Er zit een lijmklem op de trapleuning, een klem die heus niet de hele watertoren bij elkaar moet houden. Na een verhaal over cholera en het belang van schoon drinkwater knik ik naar de vrijwilliger: prima verhaal, wij gaan. Hij wijst omhoog: boven mijn hoofd komen mensen via een verticale ijzeren trap uit het plafond.

“Joepie, verstopplek”, roepen de kinderen.

Een jonge meid vertelt iets te vrolijk aan mijn oudste dat het uitzicht boven prachtig is. Zelden heb ik meer verlangd naar een buutvrij voor de hele pot.

De vrijwilliger blijkt de verlosser: “één kind per ouder naar boven.”

“Helaas,” zeg ik. “Papa kan zich niet opsplitsen. Kijk nog maar even naar dat mooie bassin, 300 kuub. Wauw. Veel hè.”

Beneden zit de lange bleke man van de vorige groep nog op een stoel. “Niet echt een trap voor jonge kinderen,” zegt hij. Informatie die ik net wat eerder had gewild.

We steken de weg over naar de Oude Algemene Begraafplaats. Onder het historische poortgebouw passeren we een stel met kinderen. De vrouw zoekt contact, ze trekt met de rechterkant van haar wang, haar oor beweegt mee. Ik ken deze code niet. Is het hier nu geschikt of ongeschikt voor kinderen?

Nadat de kinderen mij “echt, echt, echt” beloven op het pad te blijven voeg ik me bij de rondleiding. Nog licht in het hoofd van de afdaling val ik midden in een verhaal over De Wietclub van de begraafplaats. Het duurt even voor ik doorheb dat het hier om klein onderhoud van het groen gaat en niet om het doorgeven van een joint op de muziek van Bob Marley.

Toegegeven, het is een prachtig parkje dankzij De Wiedclub. We lopen langs verschillende monumenten uit de 19e en 20e eeuw. Als we stilstaan voor de graven van de middenstand mompelt een oudere man: “dit is toch geen plek voor kinderen.”

Ik kijk om mij heen, waar zijn ze?

“Buut!” klinkt een hoge stem. De jongste slaat met zijn hand op het graf van componist, scherpdenker en gevreesd criticus Willem Pijper. De oudste komt mopperend achter het graf van de dames Walkart vandaan.

“In wezen is ieder graf een buut,” zeg ik tegen de man. Hij blijft stil. “Een plek waar het spel is afgelopen, de buut.” Tevergeefs. Ik veins interesse in een stalen hekje en onttrek mij aan de groep. Ik haal mijn kinderen achter een graftombe weg en loop het parkje uit.

De laatste dagen denk ik na over een codewoord waarmee ouders elkaar subtiel informeren of iets geschikt is om met kinderen te doen. Goed nieuws: ik heb het gevonden in de derde symfonie van Willem Pijper. Hoor je komend weekend iemand korte onheilspellende tonen neuriën voor de ingang van een tentoonstelling? Draai om.