Van kerk naar woonhuis?

1 september 2017
tekst en foto's: Saskia van Ginkel-Meester

Op de hoek van de Oude Arnhemseweg en de Bilderdijklaan ligt, verscholen tussen het hoog opgaande groen, het kerkgebouw van de Nieuw-Apostolische Kerk. Dit gebouw staat sinds januari 2016 leeg. Nu zijn er plannen om van het kerkgebouw woningen te maken.

Een korte terugblik
De kerk is in 1939 gebouwd naar ontwerp van architect C.M. Bakker uit Hilversum. De bouwkosten bedroegen fl. 26.000 gulden. Twee jaar eerder, in 1937, had deze architect ook in Hilversum het kerkgebouw ontworpen voor de Nieuw-Apostolische Kerk. Kennelijk naar ieders tevredenheid.

De naam Nieuw-Apostolische Kerk heeft het kerkgenootschap overigens pas sinds 1964. Voorheen heette het: Hersteld Apostolische Zendingsgemeente in de Eenheid der Apostelen, kortweg HAZEA. Dit kerkgenootschap was in 1898 ontstaan na afsplitsing van een, in 1833 door de Engelse predikant Edward Irving (1792-1834), opgerichte Catholic Apostolic Church. De HAZEA, in Zeist gesticht in 1930, nam op 4 november 1939 de kerk in gebruik. De laatste dienst vond plaats op 3 januari 2016. In al die jaren is er niet veel veranderd aan het uiterlijk van de kerk.

Het kerkgebouw aan de Oude Arnhemseweg 208 is in een sobere stijl gebouwd, in overeenstemming met de omringende huizen. Kenmerkend is het hoge middendeel onder een zadeldak evenwijdig aan de straat. In zowel de voor- als achtergevel bevindt zich een drietal hoge ramen, deze eindigen in een soort dakkapel. De ramen zijn voorzien van gekleurd glas-in-lood en zorgen voor een mooie lichtinval in de feitelijke kerkzaal. Aan de linkerzijde bevindt zich een lager deel ook met een zadeldak. Hier is de hoofdingang gelegen, waarbij het dak ver doorgetrokken is tot vlak boven de ingang en als een luifel fungeert. Het lagere deel aan de rechterzijde bevat een secundaire ingang. Het gehele dak is gedekt met grijze dakpannen, dit in tegenstelling tot de huizen, die alle een rode dakbedekking hebben.

De gevels bestaan uit gele baksteen met bij de hoofdingang details in rode baksteen. Opvallend is dat dezelfde gele baksteen is gebruikt voor een blok huizen aan de overzijde van de Oude Arnhemseweg, voor het rijtje winkelwoonhuizen aan het plantsoen én het transformatorhuisje. Deze huizen en het (oude) transformatorhuisje dateren uit nagenoeg dezelfde tijd als de kerk.

Oorspronkelijk interieur
Het kerkgebouw bevat een grote kerkzaal, een zaal boven de ingang aan de noordwestzijde (links) en een consistorie aan de zuidoostzijde (rechts). De kerkzaal is van oudsher een sober ingerichte ruimte. De wanden en het plafond zijn wit, zonder versiering uitgevoerd. In de loop van de jaren is de inrichting veranderd. Oorspronkelijk stonden er houten kerkbanken, die zijn vervangen door rechte houten stoelen die op hun beurt in 2005 plaats maakten voor meer comfortabele, beklede stoelen. Deze werden tot de sluiting van de kerk in 2016 gebruikt. Ook de lampen en het altaar zijn vernieuwd. Vanuit de zaal boven de ingang (links) kon men via een raam in de kerk kijken. Hier zaten moeders met kleine kinderen en ook was hier, tijdens de dienst, zondagsschool.

Nieuwe bestemming
Nu staat de kerk al geruime tijd leeg. De steeds kleiner wordende gemeenschap Zeist was al eerder samen gegaan met de Bilt-Bilthoven. De huidige gemeenschap in de stad Utrecht is een samenvoeging van oorspronkelijk drie Utrechtse gemeenten. De gemeenschap Zeist-de Bilt wordt nu samengevoegd met Utrecht en gezamenlijk zal het nieuw aangekochte kerkgebouw te Nieuwegein worden betrokken.

Het is de vraag wat er met het kerkgebouw in Zeist gaat gebeuren. Voor zover bekend is het pand recentelijk verkocht. De nieuwe eigenaar wil er vijf woningen in maken. Om dit te realiseren moet er nog heel veel gebeuren. Want om van dit gebouw, dat óók een gemeentelijk monument is (nr. 0355/306), de functie ‘bijeenkomstruimte’ te wijzigen in ‘woonfunctie’ zal er nog ‘heel veel water over Gods akker vloeien’. Belangrijk is dat dit markante gebouw, omringd door groen, voor de wijk behouden blijft.

Dit artikel verscheen eerder in het blad Dichterbij van de wijkvereniging BBD