Het Wapen van Zeist

Ar Stramrood (79) brengt binnenkort een boek uit over het gemeentewapen van Zeist. “Het wapen is eenvoudig. Een schild met drie kantelen, uitgevoerd in sterk contrasterend zwart en wit. De historie van dat wapen gaat 1000 jaar terug. Zeist heeft vanaf 1990 een ander logo, maar dat is veel minder herkenbaar. Die verandering was geen verbetering, wat mij betreft".

23 maart 2025

tekst en foto: Maarten Bos

Bilthovenaar Ar Stramrood (79) is voor het Zeistermagazine al een paar keer door mij geinterviewd. Dat is niet verwonderlijk want Ar heeft na zijn pensionering een hele reeks boeken gepubliceerd. Hij schreef onder meer over het verzet in de oorlog in Zeist, over de middeleeuwse geschiedenis van ons dorp en over de Zeister atletiekvereninging FIT die ooit werd opgericht door de vader van Ar. 

Gemeentewapen
Onlangs vertelde Ar mij dat hij binnenkort een boek uitbrengt over het gemeentewapen van Zeist. De historie van dat wapen gaat 1000 jaar terug. Daarover en over vele andere facetten van dit thema gaat Ar's laatste project.

Natuurlijk sprak ik opnieuw met hem af om hem te laten vertellen over dit meest recente onderzoek. Want dat is Ar na zijn pensioen geworden: een gedreven schrijver en een getalenteerd (archief) onderzoeker. Een hernieuwde kennismaking. 

1816
Ar: "Het gemeentewapen van Zeist is op 11 september 1816 vastgesteld door de Hoge Raad van Adel. Maar het wapen is veel ouder dan 200 jaar. Niet veel mensen weten dit maar de geschiedenis van ons gemeentewapen gaat zo'n 1000 jaar terug. Ik ben die historie in mijn nieuwe boek nagegaan. We komen in Zuid-Beieren in Duitsland terecht. Daarmee is het wapen van Zeist een van de oudste gemeentewapens van Nederland, zo niet het oudste. Ik vind dat iets voor de Zeistenaren om trots op te zijn". 

Eenvoudig
Ar: "Het wapen is eenvoudig. Een schild met drie kantelen, uitgevoerd in sterk contrasterend zwart en wit. Daardoor is het heel herkenbaar en is het gebruikt door allerlei organisaties, instellingen, bedrijven en verenigingen. Ik doorloop zoals gezegd de hele geschiedenis. Ik sta niet alleen stil bij 1816 maar ook bij de Heerlijkheid van Zeist. In de Middeleeuwen duikt het wapen eveneens op. En tenslotte komen we dan aan bij het riddergeslacht Von Preysing in Langenpreising in Zuid-Duitsland. Meer precies gezegd bij ridder Andreas von Preysing, die in 942 deelneemt aan een toernooi met een schild waarop het wapen met de kantelen staat. Maar of de bronnen over deze laatste gebeurtenis betrouwbaar zijn, weet ik niet. Voor de andere onderdelen van mijn verhaal heb ik bewijs".

Ar: "In de laatste hoofdstukken van mijn boek kijk ik naar het gebruik van het wapen sinds 1816. Er zijn vele toepassingen geweest tot aan afbeeldingen ervan op suikerzakjes en luciferdoosjes aan toe".

Kampioen
Wie het boek voor juni dit jaar bestelt betaalt 15 euro. Ar komt het werk dan bij de koper thuis op de fiets langsbrengen. Daarover valt nog te zeggen dat Ar ondanks zijn enigszins gevorderde leeftijd nog altijd zeer sportief is. Dat kan ook verwacht worden van een oud-studenten-atletiekkampioen van Nederland. Het is ook daarom niet verwonderlijk omdat Ar opgroeide met de genoemde, door zijn vader in 1941 opgerichte, Zeister atletiekvereniging FIT. 

Ar vulde nog aan: "Ik ben geboren en getogen in Zeist. Ik heb sociologie gestudeerd en heb bij een bank gewerkt. Op mijn 57e ging ik met pensioen. Daarna kwam dit onderzoekswerk. Nog iets naders over de stamboom van het wapen: het stamt dus uit Beieren. In het jaar 1000 kwam er een bisschop daar vandaan naar Utrecht. Hij werd vergezeld door een edelman, Otto genaamd. Die voerde het wapen. Zo is het in deze streken beland. Daarna werd het dan het wapen van het riddergeslacht Seyst. Toen ging het over op Huis Seyst, daarna op de heren van Zeist en tenslotte ging het naar de gemeente. Zeist heeft vanaf 1990 een ander logo maar dat is veel minder herkenbaar. Die verandering was geen verbetering, wat mij betreft".

Toepassingen 
Ar: "Ik zal ook nog even dieper ingaan op de toepassingen van het wapen in latere tijden. Omdat het zo opvalt werd het overal gebruikt. Ik denk aan de gemeente, het gasbedrijf, de Sola, Gerritsen en van Kempen, hockeyvereniging Schaerwijde en voetbalclub Zeist. En dat zijn nog maar een paar voorbeelden".

Ar tot slot: "Ik wilde meer weten over het gemeentewapen toen ik schreef over het riddergeslacht Seyst. Er was vrijwel niets bekend. Er bestond één artikel over dit onderwerp. Ik heb onder meer in de archieven van Beieren gespit. Online welteverstaan. Het plaatsje Langenpreising is net zo oud als Zeist en heeft hetzelfde wapen, met dezelfde oorsprong. Het zou leuk zijn als ons dorp een stedenband aangaat met die Beierse gemeente". 

Stramrood 
Menig Zeistenaar zal opmerken: die naam Stramrood heeft die iets te maken met de Arnoldus Stramroodlaan in de Zeister Verzetswijk? Het antwoord luidt: ja. Arnoldus Stramrood was de oom van Ar. Deze oom werd in de oorlog in 1944 vanwege zijn verzetswerk doodgeschoten. Hij werd 25 jaar oud. Neef Ar werd in 1945 geboren en vernoemd naar de verzetsstrijder. Ar schreef een boek over de oom. Maar de trouwe lezers van het Zeistermagazine zijn waarschijnlijk op de hoogte van deze feiten want ik heb ze al eerder beschreven. 

Bekend
Ar is na al zijn boeken en nu met zijn nieuwe werk heel bekend geworden in Zeist. Ik ontmoette hem in de bibliotheek van Zeist. Direct na mijn gesprek met hem had hij daar nog een interview voor Slotstadradio. Dat de media hem weten te vinden is een goede zaak, want Ar legt vele facetten van de Zeister geschiedenis bloot. Zijn focus op de middeleeuwse geschiedenis van Zeist is met name bijzonder. Van die tijd is niet zoveel bekend over ons dorp. Van latere perioden al veel meer, bijvoorbeeld het verblijf van de Franse koning Lodewijk de Veertiende in Zeist, de bouw van Slot Zeist en de komst van de Hernhutters. Niet alle plaatsen in Nederland hebben zo'n bevlogen kroniekschrijver in hun midden.

Het gemeentewapen van Zeist. Een geschiedenis van meer dan 1000 jaar.
Ongeveer 160 bladzijden met vele afbeeldingen
Bestellen: ar.stramrood@gmail.com of 030 229 16 23
Voor 1 juni kost het boek 15 euro. Daarna 18 euro.