24 maart 2020
tekst: Steven Spaargaren

Nederland is in de ban van het coronavirus. Dat is te vergelijken met de strijd tegen het water. In deze tijd lees ik het boekje Het water komt van Rutger Bregman: een brief aan alle Nederlanders. Hij roept alle Nederlanders op tot klimaatactie. We zullen een vervolg moeten geven aan de Klimaatwet die in 2019 in de Eerste Kamer is aangenomen. Hoe ver staat het met nu met het water in ons land? Spreken we straks van Zeist aan Zee?

Bregman begint met het verhaal van Johan van Veen, de vader van het Deltaplan. Een van de grootste Nederlanders aller tijden. Hij is in het buitenland meer bekend dan in ons eigen land. In het Groningse plaatsje Uithuizermeeden is een klein monument voor hem opgericht. Een grauwe buste die nauwelijks op hem lijkt, tussen een parkeerplaats en een supermarkt. We houden niet van helden. 

Bregman baseert zijn verhaal op interviews van zeven wetenschappers van de Universiteit Utrecht op het gebied van de zeespiegel. Hij is verbijsterd over hoe openhartig zij spreken over het scenario waarin we grote delen van Nederland moeten opgeven. Een van die wetenschappers is geograaf Kim Cohen die een kaart laat zien als we de strijd tegen het water verliezen. De helft van Nederland is onder water verdwenen.
De toekomstige zeespiegelstijging gaat deze eeuw gigantisch stijgen. Dat houdt verband heeft  met het smelten van de Zuidpool. Dat heeft te maken met de gletschers op de Zuidpool die zo instabiel zijn dat ze niet meer te houden zijn. Dat is zo’n kantelpunt dat de zeespiegel meters stijgt. De vraag is wanneer we dat kantelpunt bereiken. Hoogleraar Roderik van de Wal: “We weten niet precies waar deze punten liggen, maar ze zouden al in de komende twintig jaar bereikt kunnen worden.”

Een discussie kan plaatsvinden hoe wetenschappelijk die uitkomst is. Sommigen zullen de hoogte van de stijging weer anders invullen of geheel ontkennen. Maar de zeespiegel stijgt de komende jaren. Hoe je je ook wendt of keert.
We moeten ons verdedigen tegen het water. Dat hebben we al eeuwen gedaan. Kijk maar naar onze historie: de strijd tegen het water. De Deltawerken zijn daar het laatste voorbeeld van. Er zullen Nieuwe Deltawerken moeten komen. Niet alleen dammen en dijken, bruggen en eilanden. Het Deltaplan van onze tijd gaat óók over zonnepanelen en windmolens, flitstreinen en megabatterijen.

Wat is hier tegen de zeespiegelstijging te doen? Het tij lijkt te keren. Bregman belt mensen van de technische opleidingen in Delft. Bas Jonkman is een van de jongste hoogleraren van de TU Delft. Hij vertegenwoordigt een nieuwe generatie ingenieurs die weer dingen willen maken. Jonkman geeft een spervuur aan ideeën en plannen. We spuiten eerst een paar eilanden voor de kust. Die eilanden zetten we vol met windmolens of we verplaatsen Schiphol naar zee. Dat soort ideeën.

Er zal eerst een ramp moeten plaatsvinden voordat we wakker worden. Sinds 1953 hebben we niet voor zo’n uitdaging gestaan. Alle hens aan dek. We zullen een revolutie moeten doormaken. De totale economie zal moeten veranderen. Zullen we een gidsland voor de rest van de wereld moeten zijn?
Het water komt, de zeespiegel stijgt. We zijn een land van polderaars. We hebben water in land veranderd. Onze toekomst van onze kleinkinderen ligt in onze handen. Hopelijk ligt de grens niet bij Zeist aan Zee!

Volgende column: De kracht van samen