De Dregels van Vollenhove

Wie de witte objecten ziet, begrijpt meteen wat 'dregels' zijn: een combinatie van druppels en kegels. De dregels vormen een kunstwerk van negentien onderdelen dat de Laan van Vollenhove volgt langs diverse flatgebouwen. "Het is duidelijk dat niemand in Vollenhove van dit kunstwerk houdt".

4 mei 2025

tekst en foto’s: Jan Willem Arends

Wie de witte objecten ziet, begrijpt meteen wat 'dregels' zijn: een combinatie van druppels en kegels. Dregels is geen officieel woord maar een vondst van de schrijver dezes. Het is verzonnen om greep te krijgen op een anders mogelijk ongrijpbaar ding.

De negentien onderdelen van dit kunstwerk van de hand van Frans Peeters (1925-2006) zijn verspreid over een groot gebied. Het werd rond 1975 geplaatst en moet wel een van de grootste kunstwerken van Nederland zijn.

Het kunstwerk volgt de Laan van Vollenhove langs diverse flatgebouwen. Het is laag bij de Montessorilaan, hoog bij de Gunninglaan (bovenste foto) en weer laag al ver voor de Dreef. Het raakt de L-flat op diverse plekken (tweede foto) en is daarmee ook: beeldhouwwerk aan gebouwen.

Dregel
Een hele dregel is ongeveer 2 meter lang; sommige dregels zijn (dwars of in de lengte) gehalveerd of nog kleiner. Elk onderdeel van het kunstwerk bestaat uit één, twee of drie al of niet hele dregels en eventueel een zuil.

Het gebruikte materiaal is polyester, een echt zeventiger jaren materiaal. Wat wij ‘polyester’ noemen is eigenlijk een laminaat (gelaagd materiaal) van polyesterhars en glasvezelmatten, dat in een mal wordt gevormd.

Gesteld dat de mal glad was, werd de eerste laag polyesterhars de gladste. Aangezien de meeste dregels aan de buitenkant nogal ruw zijn, is het aannemelijk dat zij óm een mal gevormd zijn.

Het was onmogelijk om een dregel uit één stuk te maken omdat dregel en mal dan niet konden worden gescheiden. Hoe een dregel wel werd gevormd is niet zeker. De lengtenaad van sommige dregels (derde foto) doet vermoeden dat elke dregel uit twee lange helften werd samengesteld.

De zuil is van metaal of gewapend beton en heeft ongetwijfeld een betonnen fundament.

Kunstwerk en gebouwen
De relatie tussen kunstwerk en gebouwen is globaal als volgt:

• De vorm van de gevels bepaalt de verdeling van de onderdelen van het kunstwerk in zekere mate;
• Het kunstwerk raakt de gevel van de L-flat op drie plekken;
• Het kunstwerk raakt de gevel van de L-flat enkel in de eerste anderhalve meter boven de grond;
• De gevel van de L-flat wijkt niet voor het kunstwerk, het kunstwerk wel voor de gevel.

Het kunstwerk is nogal brutaal maar de L-flat is brutaler en lijkt het contact met het kunstwerk enkel te tolereren.

Betekenis
Heeft dit kunstwerk een betekenis? Peeters in 1969 via een journalist: “Zoals een boom in de natuur groeit, indruk-wekkend maar niets uit-drukkend van de mens. Daarom verwijder ik zoveel mogelijk de sporen van menselijke ingreep en kies daarom polyester in zijn afwerende gepolijste gladheid in wit.” 

Peeters in 1971 via een andere journalist: “De kunstenaar zou mee moeten plannen aan de stedenbouw, een heel nieuwe schaal van plastiek moeten ontwikkelen, het schilderij, op andere schaal, naar buiten halen om daarmee vorm van hele stadsdelen ervaarbaar te maken en ruimtes en afstanden begrijpbaar.''

Het uitgangspunt: “niets uit-drukkend van de mens” is interessant. Want hoewel dit kunstwerk vrij weinig uit-drukt van de mens, drukt het toch minimaal door mensen gekozen materiaal (polyester), vorm (druppel+kegel=dregel) en kleur (wit) uit.

Aan het noordelijke eind voegen diverse dregels zich in fysiek opzicht naar de gevel van de L-flat (onderste foto) zodat er een eenzijdige samenhang ontstaat. In virtueel, magisch opzicht echter verdwijnen die dregels gedeeltelijk in de gevel. Zo vertellen gebouw en kunstwerk samen een – magisch – verhaal en gaat de samenhang dus dieper. Alsof Peeters zijn uitgangspunt ter plekke (bewust of onbewust) wat liet verwateren.

Dregels hebben ook contact met elkaar en de grond, maar die contacten zijn niet het onderwerp van dit artikel.

Of het kunstwerk – in sterkere mate dan andere objecten – “stadsdelen ervaarbaar” en “afstanden begrijpbaar” maakt, is moeilijk vast te stellen.

Dit kunstwerk lijkt inderdaad (iconografisch gesproken) weinig tot geen betekenis te hebben. Wat niet wil zeggen dat het niet van betekenis ís, al is het maar door de ongemakkelijke gevoelens die het in sommige mensen oproept.

Huidige toestand
Het kunstwerk ziet er niet florissant uit: eén onderdeel is gebarsten, voor een ander staat een glasbak, diverse onderdelen moeten concurreren met planten, en allerlei objecten maken het moeilijk grotere delen van het kunstwerk te zien (er zijn daar inmiddels veel meer objecten – vooral auto's – dan in de ontstaanstijd).

Het is duidelijk dat niemand van dit kunstwerk houdt. En dat is niet zo vreemd voor een kunstwerk dat neutraal en zelfs “afwerend” bedoeld is...

Bronnen

• De Nieuwe Limburger 30 oktober 1969: “niets-uitdrukkend”
• Limburgsch Dagblad 4 september 1971: “ervaarbaar”.